Morgunblaðið - 23.12.2006, Blaðsíða 29

úr bæjarlífinu
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 2006 29
Í undirbúningi jóla hafa Skagfirð-
ingar, ekki síður en aðrir landsmenn,
þurft að þola stórviðri, rok og ausandi
vatnsveður, þó ekki hafi orðið stórir
skaðar á við það sem víða hefur verið.
Þó þurftu björgunarsveitarmenn að
manna báta á fimmtudagskvöld til að
bjarga hrossum sem komin voru í
sjálfheldu við Héraðsvötn og víða
höfðu menn vara á, og bjuggu sig
undir hið versta.
Vonandi verður allstaðar búið að
koma öllum hrossum á þurrt land
þannig að þau geti fælst á sæmilega
öruggu landi þegar menn fara í ára-
mótaæði að skjóta upp flugeldum fyr-
ir milljónir.
  
En þrátt fyrir hrakviðrið hefur jóla-
undirbúningur verið á hinum hefð-
bundnu nótum, þéttbýlisstaðir
skreyttir sem aldrei fyrr, og hvar-
vetna út um sveitir eru öll hús ljósum
prýdd þannig að ekki fer milli mála að
Ljóssins hátíð er rétt handan við
hornið.
Þá keppa verslunarmenn um að
bjóða sem hagstæðast verð á öllum
mögulegum hlutum, og þreytast seint
á að auglýsa ólíklegustu hluti sem
ómissandi á hverju alvöru heimili.
  
Jólagjafir hestamannsins, hundeig-
andans, kattavinarins eru fyrir-
ferðarmiklar hér sem annarsstaðar,
þá verða vélsleðakappar, sportveiði-
menn, unnendur fagurbókmennta, að
ógleymdum öllum tónelskum að fá
sitt uppáhald.
Hinsvegar virðist í fljótu bragði
sem raunhæfustu gjafirnar sem aug-
lýstar eru séu ársgjafakort í líkams-
ræktina, sem munu verða yfirfullar
eitthvað frameftir vetri á meðan iðk-
endurnir eru að vinna á kílóunum
sem bættust á baðvogina þessa síð-
ustu daga ársins.
Og á messu heilags Þorláks mun
hér í Skagafirði, sem á flestum stöð-
um öðrum á landinu, liggja yfir þessi
ísmeygilega, ágenga, stæka lykt sem
fylgir hefðbundinni soðinni skötu, og
jafnvel þeir allra matvöndustu éta
með stolti af því að þeir trúa því að
þetta tilheyri jólunum.
  
Ekki má gleyma í jólaundirbún-
ingnum aðventukvöldum og kyrrð-
arstundum í öllum sóknarkirkjum
héraðsins, sem vissulega eru mót-
vægi við nánast óbærilegan eril þess-
ara síðustu daga fyrir jól. Né heldur
jólatréssamkomum, unglingaböllum
og svo heldur karlakórinn Heimir
sína árlegu skemmtun síðasta dag
jóla, á þrettándanum, en þar verður
aðalræðumaður Baltasar Kormákur
bóndi og listamaður að Hofi.
Slæst hann þar með í hóp ýmissa
stórmenna, svo sem tveggja forsætis-
ráðherra, sem verið hafa ræðumenn á
Þrettándatónleikum Heimis.
  
En sem sagt, einn dagur til jóla, og
„Jólin koma, jólin fara, af því bara“
eins og einn vísnasmiðurinn orðaði
það, og vonandi er að allir nái heilir
heim áður en hátíðin gengur í garð,
þó að þessu sinni verði tafir á umferð
um og yfir landinu ekki vegna snjóa
og fannfergis, heldur af hlýindum,
roki og rigningu, sem einhvernveginn
á ekki heima á þessum árstíma.
  
Úr Skagafirði fá landsmenn allir
sendar bestu óskir um gleðileg, frið-
sæl og áfallalaus jól og farsæld til
lands og sjávar á komandi ári.
SAUÐÁRKRÓKUR
Björn Björnsson fréttaritari
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Jólastundir Ekki má gleyma jólastundunum í öllum kirkjum héraðsins.
Rúnar Kristjánsson áSkagaströnd yrkir jólavísu:
Fögnuð ríkan færa jól
full af anda hlýjum.
Þá er eins og sungin sól
svífi fram úr skýjum.
Þá Davíð Hjálmar Haraldsson:
Skrýtt er með ljósum því skammt er í
jól,
í skaflana mokaðar traðir.
Í fjöllunum glymur er hrútarnir hjól-
herja á skilveggi -glaðir.
Og hann bætir við um smælingja
á jólaföstu:
Róta í moðinu hundar við hús,
hrafn klúkir úfinn á steini.
Tófan er þögul en tístir í mús,
tittlingur norpar í leyni.
Stefán Vilhjálmsson skrifar
vísnahorninu: „Orðið
„fyrirjólablús“ á sér náttúrlega
augljósa fyrirmynd í
„fyrirtíðaspennu“. Ég hef reyndar
stundum sagt, í gamni og alvöru, að
ég lendi árlega í
„fyrirsláturtíðarspennu“! Frænka
mín ein ágæt sem býr hér
nærsveitis bauð mér eitt sinn upp á
„fyrirmessusopa“ þegar ég fór til
kirkju með þeim hjónum.
Fyrirmessusopinn er þarft
fyrirbæri, sbr. orðtakið: „Sár er
kirkjusulturinn“ sem hún móðir
mín kenndi mér.“ Stefán yrkir:
Jólin færast nær á ný,
nú ég yrki fús
og forðast skal að falla í
fyrirjólablús.
pebl@mbl.is
VÍSNAHORNIÐ
Af jólum og blús
Eftir Þuríði Magnúsínu
Björnsdóttur
thuridur@mbl.is
EINU sinni var all-
venjuleg* fjölskylda á jól-
um. Hún eins og aðrar
allvenjulegar* fjöl-
skyldur í landinu innbyrti
heil ósköpin af kjöti, jóla-
graut, ís, malti, appelsíni,
grænum baunum, upp-
stúfi og þar fram eftir
götunum – allt til dýrðar
Jesúbarninu og ef til vill
hækkandi sólu – og jóla-
nammið fullkomnaði svo allt saman.
Fjölskyldan var einstaklega sam-
hent og hafði næstum alveg sömu
skoðanir á því hvað væri gott, vont
eða æskilegt. Hún keypti alltaf sama
konfektið, karamellurnar og brjóst-
sykurinn fyrir hver jól … en upp-
hófst þá vandinn; það vildu allir
sömu molana upp úr dollunni sem
þýddi að góðu molarnir kláruðust
fljótlega eftir að upplukust dyr að
dásemdunum en eftir sátu einmana
forvondir núggatmolar og smeðju-
legir og sykursætir. Fólkið var þó
vel upp alið og vissi, líkt og barna-
barninu í fjölskyldunni var uppálagt
í leikskólanum, að „allur matur á að
fara upp í munn og oní maga“. Því
miskunnaði fjölskyldan sig náð-
arsamlegast yfir eftirhreyturnar að
lokum.
Ertu af karamellu-
eða núggatætt?
Sækjast sér um líkir, allvenju-
lega* fjölskyldan var lifandi dæmi
þess. Væri samt ekki gaman ef fólk
paraðist þannig að það hefði ekki
smekk fyrir sömu sælgætismolunum
og það passaði eins og flís við rass
þegar að Nóakonfektinu eða Makk-
intoss-dósinni kæmi? Geta ólíkar
nammiskoðanir getið af sér sam-
lyndi hjóna? Spyr sá sem ekki veit.
Spyr sá sem botnar enn ekki í fleyg-
um orðum samstarfsfélaga sem
gekk um bjóðandi upp úr forláta
sælgætisdós fyrir jólin: „Sko, það
vill enginn þessi mola!“ og tók upp
uppáhaldsmola allvenjulegs* fjöl-
skyldumeðlims. Síðan hefur hann
aflað sér upplýsinga sem gefa til
kynna að til er fullt af seigfljótandi
núggat- og marsipanfjölskyldum og
kannski ætti hann ásamt öðru all-
venjulegu* karamellufólki að verða
umburðarlyndari í tilefni hátíðar
ljóss og friðar gagnvart fólki af slík-
um ættum. Maður gæti jafnvel setið
einn að piparmyntukonfektmol-
unum.
* Forskeytið all- þýddi mjög í fornu
máli (þ.e. mjög venjuleg), skilningur er í
höndum lesanda.
Dularfulla núggat-
og karamellumálið
ENGAN langar til að liggja með
magapínu um hátíðirnar en til að
koma í veg fyrir það er vert að gæta
sérstaklega að meðferð veislumat-
arins. Nokkur grunnatriði er gott að
hafa í huga til að forðast matareitrun
og önnur hvimleið slys sem skemma
jólastemninguna og ánægjuna sem
fylgir því að borða góðan mat.
Hitastig og hreinlæti eru þau lyk-
ilatriði sem huga þarf að, því örverur
eru fljótar að fjölga sér ef aðstæður
eru réttar fyrir þær og þá er voðinn
vís.
„Þeir sem matreiða þurfa að passa
að vera alltaf með hreinar hendur
þegar þeir handleika matinn og þvo
sér um hendur eftir að hrátt kjöt
hefur verið meðhöndlað. Eins er
hreinlæti skurðarbretta, íláta og
áhalda mjög mikilvægt. Aldrei er of
oft brýnt fyrir fólki að láta blóðug
áhöld sem hrámeti hefur verið skor-
ið niður með, alls ekki komast í
snertingu við mat sem er tilbúinn til
neyslu og sama er að segja um blóð-
vökva,“ segir Jónína Þrúður Stef-
ánsdóttir, sérfræðingur á mat-
vælasviði hjá Umhverfisstofnun.
„Hitastig sem matvæli eru geymd
við skiptir líka miklu máli. Örverur
eru sprækastar í volgum mat og því
er ekki gott að láta mat standa of
lengi á borði við stofuhita, heldur
skal halda köldum mat vel kældum á
borðinu og halda heitum mat heitum,
eða yfir 60 gráðum.
Eins þarf að gefa því gaum að þeg-
ar ísskápurinn er fylltur af volgum
mat, eins og oft vill verða um jólin,
þá hefur hann yfirleitt ekki undan að
kæla eins vel og hratt og venjulega.
Passa þarf því að setja ekki mjög
heitan mat inn í ísskáp og hækka
jafnvel kuldastigið í skápnum. Gott
ráð er að snöggkæla mat með því að
setja hann í skál sem er í klakabeði
til dæmis í vaskinum.
Áríðandi er að elda allt kjöt vel,
það verður ekki gegnsteikt fyrr en
hitastigið hefur farið upp í 75 gráður,
þá drepast flestar örverur.“
Hollráð Aldrei er of oft brýnt fyrir fólki að láta áhöld sem hrámeti hefur
verið skorið með ekki komast í snertingu við mat sem er tilbúinn til neyslu.
Ráð til að forðast
magapínu um jólin
Skóverslun - Kringlunni
Sími 553 2888
Gjöfin
hennar
Opið í dag kl. 10-23,
aðfangadag kl. 10-13.
Mikið
úrval
Leður-
stígvél
Götuskór
Spariskór
Töskur
Belti