Morgunblaðið - 19.12.2007, Qupperneq 30

30 MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SJÁLFSTÆÐISFLOKKUR
OG ORKUMÁL
Geir H. Haarde, forsætisráð-herra, segir í samtali viðMorgunblaðið í gær, að það sé
nákvæmlega ekkert við það að at-
huga, að Landsvirkjun hafi stofnað
nýtt dótturfyrirtæki til þess að vinna
að útrásarverkefnum. Þar með er
ljóst að Sjálfstæðisflokkurinn gerir
engar athugasemdir við ríkisrekstur
í útrásarverkefnum. Í ljósi þess, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur unnið að
víðtækri einkavæðingu ríkisrekinna
fyrirtækja á síðasta einum og hálfum
áratug kemur það vissulega á óvart,
að flokkurinn sé hlynntur ríkisrekstri
á nýjum sviðum eins og í orkuútrás en
alla vega fer nú ekki á milli mála hver
afstaða Sjálfstæðisflokksins er.
Jafnframt má skilja formann Sjálf-
stæðisflokksins svo, að flokkurinn sé
ekki í grundvallaratriðum andvígur
því að Orkuveita Reykjavíkur starfi
að útrásarverkefnum, þótt fyrirtækið
sé í opinberri eigu, heldur hafi gagn-
rýni flokksins snúizt um það að rang-
lega hafi verið að þeim verkefnum
staðið.
Það reyndist ótrúlega erfitt fyrir
ritstjórn Morgunblaðsins að fá for-
ystumenn Sjálfstæðisflokksins í
borgarstjórn til þess að tjá sig um
viðhorf formanns Sjálfstæðisflokks-
ins eins og þau komu fram m.a. í sjón-
varpsfréttum í fyrrakvöld. Í hádeg-
isfréttum sjónvarps Morgunblaðsins
í gær, sagði Gísli Marteinn Baldurs-
son, einn af borgarfulltrúum Sjálf-
stæðisflokksins, að ummæli forsætis-
ráðherra gæfu tilefni til að fjalla um
einkavæðingu Landsvirkjunar.
Það er út af fyrir sig rétt hjá Gísla
Marteini. Vilji Sjálfstæðisflokkurinn
vera sjálfum sér samkvæmur, þegar
til lengri tíma er litið gengur það ekki
upp að styðja einkarekstur og einka-
væða ríkisfyrirtæki en styðja ríkis-
rekstur á nýjum sviðum eins og í
orkuútrás.
En þá vaknar sú spurning, sem
tímabært er að forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins svari, hvernig þeir
hugsi sér að einkavæða Landsvirkjun
og þá væntanlega önnur orkufyrir-
tæki. Þykir þeim eðlilegt að bjóða t.d.
Landsvirkjun til sölu og bjóða hæst-
bjóðanda? Þykir þeim eðlilegt að
bjóða önnur orkufyrirtæki til sölu
með sama hætti og bjóða hæstbjóð-
anda?
Eru talsmenn Sjálfstæðisflokksins
þeirrar skoðunar, að það sé t.d. ekk-
ert við það að athuga ef einn maður
eða félag á vegum fárra einstaklinga
kaupi orkufyrirtækin?
Eða er Sjálfstæðisflokkurinn
þeirrar skoðunar að það kunni að
vera nauðsynlegt að takmarka eign-
araðild slíkra aðila að orkufyrirtækj-
unum, þannig að eignarhald þeirra
verði á hendi fleiri aðila?
Um leið og einkavæðing Lands-
virkjunar kemst á dagskrá verða
Sjálfstæðisflokkur og reyndar allir
flokkar að svara þessum spurningum.
TIL HNÍFS OG SKEIÐAR
Verð á ýmsum matvælum, sem eruuppistaðan í fæðu mannsins, hef-
ur hækkað verulega. Matvæli eru
þegar farin að hækka hér á landi og
eins og segir á forsíðu Morgunblaðs-
ins í dag má búast við mun meiri
hækkunum á næstunni. Matarverðs-
vísitala Matvæla- og landbúnaðar-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna sýnir
að matvæli hafa hækkað um 40% á
árinu, en hækkuðu 9% í fyrra og þótti
mönnum þá nóg um.
Samkvæmt gögnum FAO hafa
birgðir heimsins af hveiti minnkað
um ellefu af hundraði á þessu ári og
ekki verið minni frá árinu 1980. Það
samsvarar 12 vikum af neyslu heims-
ins, en á árunum 2000 til 2005 voru
birgðirnar að meðaltali til 18 vikna.
Ástandið má meðal annars rekja til
loftslagsbreytinga, sem leitt hafa til
uppskerubrests. Einnig hefur verð á
olíu hækkað, sem þýðir að dýrara er
að flytja matvæli og leiðir því til
hækkunar. Eftirspurn eftir vörum á
borð við hveiti og korn hefur aukist af
ýmsum ástæðum, meðal annars til
framleiðslu lífræns eldsneytis og í
fóður handa dýrum, sem fleiri hafa
efni á að leggja sér til munns en áður
vegna aukinnar velmegunar í heim-
inum. Helsta áhyggjuefnið er hins
vegar að fátækustu íbúar jarðarinnar
hafi ekki lengur til hnífs og skeiðar.
Á þessu ári hefur mikið verið
fjallað um loftslagsbreytingar og að-
gerðir til að stemma stigu við þeim.
Það ástand, sem lýst er hér að ofan,
sýnir að engin er orsök án afleiðing-
ar. Etanól unnið úr afurðum á borð
við maís kann að draga úr útblæstri.
En þegar bandarískir bændur selja
stóran hluta maísuppskerunnar í
etanólframleiðslu hefur það áhrif á
heimsmarkaðsverðið. Það skiptir ef
til vill ekki miklu máli í Reykjavík, en
í fátækrahverfum Ríó geta afleiðing-
arnar verið afdrifaríkar.
Baráttan gegn loftslagsbreyting-
um hefur einnig á sér aðra hlið, sem
komið getur íbúum þróunarríkja í
koll. Nú er mikil umræða um um-
hverfisáhrifin af flutningi matvæla
milli heimsálfa og skorað á fólk að
kaupa eftir föngum mat, sem fram-
leiddur er í næsta nágrenni, eins og
fram kom í Morgunblaðinu í gær. Það
getur hins vegar leitt til þess að
tekjulind fátækra ríkja, sem flytja út
matvæli, þorni upp.
Þetta samspil er ein hlið hnattvæð-
ingarinnar. Ákvörðun, sem tekin er á
einum stað, hefur áhrif hinum megin
á hnettinum. Loftslagsbreytingar
hafa áhrif á matvælaframleiðslu og
sömuleiðis aðgerðir til að stemma
stigu við henni. Hins vegar er óhjá-
kvæmilegt að bregðast við loftslags-
breytingum eigi að reyna að koma í
veg fyrir að skilyrði til búskapar
versni enn og eins þarf að finna leiðir
til að koma í veg fyrir að hungurs-
neyð bresti á vegna hækkandi mat-
arverðs og minnkandi birgða.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
FRÉTTASKÝRING
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
Við myndum vilja sjá sam-bærilegt ákvæði og finnamá í siðareglum lækna ísiðareglum allra þeirra
starfsstétta sem vinna með börn,
hvort heldur er leik-, grunn- eða
framhalsskólakennarar, leiðbein-
endur, gangaverðir eða íþrótta-
þjálfarar,“ segir Sæunn Guðmunds-
dóttir, starfskona hjá Aflinu,
systursamtökum Stígamóta á Norð-
urlandi. Vísar hún þar til 10. gr.
siðareglna lækna, en þar er kveðið
á um að ótilhlýðilegt sé „að læknir
stofni til kynferðislegs sambands
við sjúkling sem hann hefur til
meðferðar“. Sambærilegt orðalag
er ekki að finna í núgildandi siða-
reglum kennara.
„Auðvitað finnst manni að það
eigi ekki að þurfa að kveða á um
þetta, en það er hins vegar ljóst að
það hafa það ekki allir í sér að vita
hvað er rétt og rangt siðferðilega.
Það virðist því vera óhjákvæmilegt
í þjóðfélaginu að leggja þarf bann
við kynferðislegu ofbeldi gagnvart
börnum. Og þá er bara best að það
sé gert sem víðast, þar á meðal í
siðareglum, því allar reglur hafa
áhrif,“ segir Sæunn. Bendir hún á
að samband, hvort heldur er kenn-
ara og nemanda eða læknis og
sjúklings, verði að byggjast á gagn-
kvæmu trausti og að í þessum sam-
böndum sé nær undantekningar-
laust um að ræða samband þar sem
aðilar eru ekki jafningjar.
Nýverið féll dómur í Héraðsdóm-
ur Norðurlands vestra þar sem
kennari var dæmdur í fimmtán
mánaða skilorðsbundið fangelsi fyr-
ir kynferðislegt samband við nem-
anda sinn, en dómurinn komst að
þeirri niðurstöðu að kennarinn
hefði brotið gegn 201. gr. almennra
hegningarlaga nr. 19/1940 en þar
kemur fram að hver sá sem hafi
samræði eða önnur kynferðismök
við barn sem honum hefur verið
trúað fyrir til kennslu eða uppeldis
skuli sæta fangelsi allt að 8 árum
og allt að 12 ára fangelsi sé barn
yngra en 16 ára. Stúlkan hélt því
fram að samband hennar og
mannsins, sem jafnframt var knatt-
spyrnuþjálfari hennar, hafi hafist
árið 2002 þegar hún var 12 ára og
varað til ársins 2006. Maðurinn
neitaði því að kynferðislegt sam-
band hefði hafist fyrr en árið 2005
þegar stúlkan var 14 ára.
Að mati Sæunnar brast umrædd-
ur kennari ekki aðeins trausti við-
komandi nemanda og fjölskyldu
hennar. „Hann er að bregðast
trausti allra barna, allra foreldra
sem fela skólum umsjón barna
sinna og allra kennara í landinu, því
með framferði sínu skapar hann
tortryggni í garð allra kennara,
sem er mjög bagalegt. Hann er á
launum hjá almenningi til að gæta
barnsins og standa vörð um allt ör-
yggi þess.“
Sjálfsögð regla sem ekki ætti
að þurfa að tiltaka sérstaklega
Að sögn Eiríks Jónssonar, for-
manns Kennarasambands Íslands
(KÍ), voru núverandi siðareglur
kennara settar á þingi KÍ árið 2002.
„Mér vitanlega var þetta [að setja
inn í siðareglur ákvæði sem bann-
aði kennara að stofna til kynferð-
islegs sambands við nemanda sinn]
ekki rætt þegar siðareglurnar voru
samþykktar á sínum tíma,“ segir
Eiríkur. Aðspurður segir hann ný-
legan dóm ekki hafa verið ræddan
sérstaklega innan stjórnar KÍ né
heldur hafi það verið rætt hvort
ástæða sé til þess að breyta siða-
reglum kennara í framhaldinu af
honum.
„Persónulega finnst mér þetta
[að kennari stofni ekki til kynferð-
issambands við nemanda sinn] vera
innskrifað í þær reglur sem kenn-
arar eiga að fara eftir, burtséð frá
því hvort það standi í siðareglum
eða ekki. Ég er þess fullviss að
kennarar eru almennt sammála
þessari skoðun,“ segir Eiríkur og
tekur fram að sér vitanlega sé
þetta ekki að finna sem sérákvæði í
siðareglum kennara í þeim löndum
sem við viljum bera okkur saman
við.
Að sögn Eiríks eru siðareglur
kennara settar og samþykktar á
Samband kenna
enda ekki jafnin
Siðareglur Starfskona Aflsins telur, í ljósi nýlegs héraðsdóms, að
stétta sem vinna með börn ákvæði sem leggi bann við kynferðissa
Sæunn
Guðmundsdóttir
Eiríku
Jónsso
Í HNOTSKURN
»Í siðareglum sálfræsegir m.a.: „Sálfræ
gerir sér grein fyrir a
ingatengsl og kynhvöt
bæði beint og óbeint h
samskiptin við skjólstæ
Sálfræðingurinn forða
einkahagsmunir og ky
trufli samskipti við skj
inn. Kynferðislegt sam
sálfræðings og skjólst
sér ekki stað.“
» Í siðareglum læknm.a.: „Ótilhlýðileg
læknir stofni til kynfe
sambands við sjúkling
hefur til meðferðar.“
» Í siðareglum prestm.a.: „Sálgæsla by
virðingu og trúnaðart
er því sérstakleg viðkv
vandmeðfarin. Prestu
undir neinum kringum
misnota aðstöðu sína s
sorgari eða ógna velfe
stæðings, t.d. með kyn
áreitni, né vanvirða til
hans og tiltrú.“
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
steinunn@mbl.is
SÉRSTÆÐIR jólatónleikar voru
haldnir í boði verktakafyrirtækisins
Arnarfells í 15 m hárri hellishvelf-
ingu 160 m undir yfirborði jarðar
austan Snæfells í gær.
Fyrirtækið bauð þangað starfs-
fólki sínu við Kárahnjúkavirkjun og
frá Akureyri, auk ýmissa samstarfs-
og eftirlitsaðila við virkjunarfram-
kvæmdina, vel á þriðja hundrað
manns. Stemningin var einstök,
bergið lýst upp af kertalogi og fjöl-
þjóðlegt andrúmsloft þar sem Portú-
galar og Pólverjar lögðu, ásamt Ís-
lendingunum, vel til hrífandi
dagskrár. Má auk söngs Kristjáns Jó-
hannssonar og undirleiks
Rafnsdóttur nefna léttsvei
Brynjólfssonar ýtustjóra,
Strengur jólanna fag
Arnarfell sló upp
tónleikum til að
gleðja fólkið sitt
Morgunblaðið/Steinunn Ásm
Sungið um ástina Portúgalskir starfsmenn Arnarfells taka lagi
Viggó Brynjólfssyni ýtustjóra á nikku og syni hans Fannari á gít