Náttúrufræðingurinn - 1980, Blaðsíða 46

4. mynd. Eðlis- og
efnafræðilegar breyt-
ingar niður eftir Varmá
í Ölfusi 4. 10. 1977 (-)
og 9. 11. 1979 (—). Sýnt
er hvar mengunarvald-
ar falla í ána. — Physical
and chemical changes
downstream in R. Varmá in
Ölfus. - --4 Oct. 1977,
- 9. Nov. 1978. The
points of entry of main
pollutants into the river are
indicated.
mg/1 af þvottasóda og 0,1 mg/1 af
súlfúrsápu). Erfitt er að áætla magn af
skordýraeitri og öðrum efnum frá garð-
rækt og landbúnaði, og einnig hve mik-
ið afrennslisvatn frá byggð berst 1 árnar.
Hlutfallslega berst meira í Varmá í
Mosfellssveit, vegna þess að rennsli
árinnar er um fjórðungur af rennsli
Varmár í Ölfusi, en íbúar i Reykjadal
eru um helmingi færri en í Hveragerði.
Eðlis- og efnafræðilegir þættir
breyttust mikið niður eftir ánum (3. og
4. mynd). Efstu stöðvar voru teknar
fyrir ofan byggð í báðum tilvikum.
Geysileg hitaaukning varð í Varmá i
Mosfellssveit við dælustöð Hitaveitu
Reykjavíkur 2. 2. 1977, en þá var dælt
80°C heitu vatni út í ána, en í seinni
athuguninni var heitu vatni ekki veitt út
i ána, og var vatnshitinn þá jafn niður
eftir ánni (3. mynd). Hitastig jókst
stöðugt úr 4—5°C í 8— 10°C í Varmá í
Ölfusi í báðum athugunum (4. mynd).
Talsverð aukning varð á rennsli í ánum
niður eftir þeim, og var aukningin aðal-
lega á þeim stöðum þar sem skólp kom
út í árnar, og í Varmá í Mosfellssveit þar
sem Kaldá rennur saman við ána.
Sýrustig og leiðni jókst einnig með
rennslinu, sérstaklega þar sem frárennsli
ullarþvottastöðvanna runnu í árnar, en
í báðum tilfellum er um að ræða lút og
sápur.
Mesta fjölbreytni í dýralífi var efst í
ánum ofan byggða (5. og 6. mynd).
Rykmýslirfur (Chironomidae) voru í
40