Andvari - 01.10.1965, Blaðsíða 72

162
ARNÓR SIGURJÓNSSON
ANDVARI
Árið 1015 brauzt til ríkis í Noregi vík-
ingur af ætt Haralds hárfagra, Ólafur
Haraldsson hinn digri. Eiríkur jarl, hinn
eldri þeirra Hlaðajarla, var þá til Eng-
lands kominn til stuðnings Knúti ríka
mági sínum, var orðinn jarl hans í Norð-
ymbralandi. En Sveinn beið ósigur fyrir
Ólafi í höfuðorustu þeirra fyrir Nesjum
í Suður-Noregi og lézt skömmu síðar
landflótta. Ólafur gerði það að hlutverki
sínu að alkristna Noreg, er aðeins var að
hálfu kristinn áður, en styrkja jafnframt
konungsvaldið á kostnað héraðs- og ættar-
höfðingjanna. Hann náði þó sáttum við
flesta þeirra í upphafi konungdóms síns,
meðal annarra hina voldugustu þeirra,
eins og Erling Skjálgsson á Sóla, Einar
þambarskelfi á Gimsum og bræðurna frá
Gizka. En er honum þótti höfðingjarnir
vilja vera helzti sjálfráðir og jafnvel sýna
honum uppreisnarhug, tók hann suma
þeirra af lífi, svipti aðra þeirra veizlum,
þ. e. umboðum sínum, við suma stóð
bann í deilum, en gagnkvæm tortryggni
vaknaði milli hans og annarra.
Um þær mundir, er Ólafur hófst til
ríkis í Noregi, réð fyrir Danmerkurríki
konungur sá, er Knútur hét Sveinsson,
síðar kallaði hinn ríki. Hann lét Ólaf
í fyrstu hlutlausan, því að hann hafði
um þær mundir mikið að vinna, er hann
lagði England undir ríki sitt. Hann
greiddi jafnvel óvart veg Ólafs, því að
hann hafði kallað til sín Eirík jarl Há-
konarson, er var mikill og frægur her-
maður. En er Knútur hafði treyst ríki
sitt í Englandi, minntist hann þess, að
hann þóttist eiga tilkall til Noregsríkis.
Tók hann þá að leita eftir vináttu ým-
issa höfðingja í Noregi með vinmæl-
um, loforðum um aukin völd þar í landi
og fégjöfum. Reyndist þetta auðveldur
leikur, er Ólafur gerðist bæði harðleik-
inn og tortryggur. Ólafur gerði banda-
]ag við Önund Svíakonung mág sinn og
herjuðu þeir á Danmörk. En Knútur
kom með mikinn skipaflota vestan frá
Englandi, hrakti þá mágana frá Dan-
mörku og hélt flotanum síðan til Nor-
egs allt norður til Niðaróss, en Ólafur
stökk úr landi austur til Garðaríkis árið
1028.
Knútur setti fyrst yfir Noregsríki Há-
kon Eiríksson jarls, áður jarl hans í Norð-
ymbralandi að Eiríki látnum, vænlegan
höfðingja og líklegan til að ná vinfengi
og trausti höfðingjanna norsku, svo sem
aðrir ættmenn hans. Naut Hákon og
fulltingis voldugasta og auðugasta manns-
ins í Þrándheimi, Einars þambarskelfis á
Gimsum, en Einar var kvæntur Berg-
ljótu föðursystur Hákonar. Væntu nú
Norðmenn þess, að upp mundi aftur
renna sú öld, er þar var á tíð jarlanna
Sveins og Eiríks föður Hákonar. En Há-
konar nutu þeir skamma stund. Hann
sigldi til Englands sumarið eftir valda-
töku sína í Noregi. Hugðist hann sækja
festarkonu sína til Englands, en skip
hans týndist í hafi á heimleið til Noregs.
Einar þambarskelfir taldi þá sig eða
Indriða son sinn eiga arf eftir Hlaða-
jarla mága sína og fór til Englands til
að kalla eftir þeim arfi í hendur Knúti
konungi, enda þóttist Einar hafa loforð
Knúts fyrir þessu. En í garði Knúts kon-
ungs fékk Einar þau andsvör ein, að Nor-
egsríki mundi nú lagt í hendur Sveini
syni Knúts, og skyldi hann verða þar
konungur yfir. Einar hafði einhverjar
njósnir af, að til mikilla tíðinda kynni
að draga í Noregi sumar þetta, er hann
var í Englandi, þótti eins og komið var,
að hyggilegast væri að vera fjarri, er þau
tíðindi gerðust, og hagaði ferðum sín-
um þannig, að hann kom eigi heim til
búa sinna fvrr en tíðindin voru öll af-
staðin.
Nú er það frá Ólafi konungi að segja,
að er hann frétti austur til Garðaríkis