Andvari - 01.10.1965, Blaðsíða 112

202
ÓLAFUR JENS PÉTURSSON
ANDVAKl
ábúð. Réttar-menn gátu tekið undir sumt
í þessum yfirlýsingum, en fullt samkomu-
lag hefði strandað á öðrum úrlausnar-
efnum og þá sérstaklega þeim, er vörð-
uðu leiðir landssjóðs til tekjuöflunar, svo
og í verzlunarmálum.
Fjærst Réttar-mönnum stóð þingflokk-
ur Framsóknar, sem stóð svo nærri „kyrr-
stöðumönnum", að hann minntist ekki á,
hvar og hvernig landssjóður aflaði sér
tekna til að hrinda í framkvæmd ýmsum
þjóðþrifamálum. Verzlun landsins skyldi
„rekin í samvinnufélagsskap, einkurn á
þeim svæðum, sem vegna strjálbýlis og
framleiðslurýrðar geta eigi notið eðlilegrar
samkeppni í verzlun". Tímamenn gerðu
ráð fyrir ákveðnum tekjustofnum lands-
sjóðs í stefnuskrá blaðsins, enda stefna
þess, ,,að búa þjóðina á allan hátt undir
að geta staðið á eigin fótum". Röðin var
að vísu önnur en í skattamálagrein Skin-
faxa, en samt hófst VIII kafli stefnu-
skrárinnar með þessum orðum: „Að lögð
sé áherzla á að afla landinu tekna fremur
með beinum sköttum en tollum, en þó
séu gömlu tollarnir að rnestu látnir hald-
ast fyrst um sinn. Annars séu farnar eftir-
farandi leiðir í skattamálum, þegar því
verður við komið.“ Þá kom fyrsta greinin
um eigna- og tekjuskatt af stóreignum
og háum tekjum, síðan minnt á erfða-
fjárskatt, en þriðja greinin var á þessa
leið: „Að verðhækkunarskattur sé lagður
á lönd og lóðir, þar sem verðhækkunin
orsakast bersýnilega af aðgerðum þjóð-
félags, sýslu-, sveitar- eða bæjarfélags, svo
sem við stórfelld áveitufyrirtæki eða dýrar
samgöngubætur." Þeir minntust ekki á
samkeppni í verzlun, lögðu megináherzlu
á samvinnuverzlun, en landsverzlun,
þar sem hún dygði ekki til vegna ein-
okunarhringa. Samkvæmt stefnuskrá Al-
þýðuflokksins skyldu allir tollar af-
numdir skilyrðislaust og þegar í stað,
„en til að standast útgjöld landsins séu
lagðir á beinir skattar að svo miklu
leyti, sem arður af framleiðslu og verzl-
un, er rekin sé fyrir hönd þjóðfélags-
ins, ekki hrekkur til gjalda landsins."
Beinir skattar skyldu aðeins lagðir á, þar
til lokatakmarkinu væri náð. Ennfremur
var lýst stuðningi við samvinnuhreyfing-
una gegn kaupmannavaldinu, en loka-
takmarkið væri landsverzlun á sem flest-
um sviðum. Réttar-menn vildu afnema
tolla ekki síður en Alþýðuflokkurinn.
Þeir voru ekki andvígir landsverzlun sem
tímabundnu ástandi, en stefndu á algjöra
samvinnuverzlun. „En þá, á 100 ára af-
mæli verzlunarfrelsis við allar þjóðir, á
að vera eitt kaupfélag á öllu landinu;
engin önnur verzlun", skrifaði Þórólfur
í Baldursheimi þegar í fyrsta hefti Réttar.
Sem lokatakmark í skattamálum vildu
þeir jarðskatt og verðhækkunarskatt, en
enga aðra beina skatta. Sá skyldi vera aðal-
tekjustofn landsins.
Endalokin.
Réttur fór af stað með talsverðum
glæsibrag. Ungir og áhugasamir georg-
istar skrifuðu harðvítugar greinar, eink-
um fyrstu þrjá árgangana. I 5. árgangi
(1920) setti áhugi ritstjórans á brezkum
stjórnmálum aðalsvip á ritið. Bar þó
rnest á þýddum greinum um þau efni.
Hann hafði sjálfur dvalizt vetrarlangt
1919—20 í Englandi og fylgzt mjög náið
með stjórnmálabaráttu þar, ekki sízt átök-
um í Frjálslynda flokknum, sem var nú
klofinn. Foringi meirihlutans, Lloyd
George, hafði samvinnu við íhaldsmenn,
minnihlutinn, óháðir vinstrimenn undir
forystu Asquiths, var einangraður en hall-
aðist fremur að Verkamannaflokknum en
íhaldsmönnum. Þórólfur skrifaði sérstaka
grein um viðhorf í brezkum stjórnmálum
og lýsti samúð sinni með Verkamanna-
flokknum í samstarfi við samvinnumenn
í innanlandsmálum en óháðum vinstri-