Andvari - 01.10.1965, Blaðsíða 80

170
MARTIN A. HANSEN
ANDVAKI
textanum hefur sjaldan átt slíkri grósku
að fagna fyrr. Það brotalausa er ferskt.
Maöur getur ekki skipað öllum þýð-
endum í sama dilk, en annars er vist
óhætt að fullyrða, að hin nýja útgáfa er
fyrir tilverknaÖ þess marins, er átti hug-
myndina að henni og einstakra málsmet-
andi rithöfunda, minnismerki um ný-
tízkulegt bókmenntatímabil, tímabil þró-
unarhyggjunnar.
í formála Jóhannesar V. Jensens verður
lesandinn ekki í neinum vafa um hvaða
hugmyndir hafa ráðið útgáfunni. Hér er
heilbrigðið hyllt, hin karlmannlega óand-
lega lífsskoðun Æskualdarinnar, svo sem
hann kallar víkingatímann, heilbrigði,
sem varðveittist lengst hjá sagnamönnum
Islands. Annars staðar á Norðurlöndum
hafði ókennd menning spillt smekknum.
Fornöldin er lofuð, miðaldirnar fá að
kenna á Rimmugýgi. Þetta eru eftirmáls-
orð ævilangrar baráttu skáldsins fyrír
skoðunum, sem hann var ekki einn um.
Líkra skoðana hefur víða gætt í norræn-
um og þó einkum germönskum bók-
menntum, þær komu víst fram í fyrsta
skipti í riti P. F. Suhms árið 1798: „Hvers
vegna kristin kenning útrýmdi Óðins-
trú“.
Ludvig Holstein nemur á brott úr þýð-
ingu sinni á Njálssögu kaflann um hina
opinberu kristnitöku á íslandi, og Vil-
helm Andersen ávítar hann mildilega
fyrir vikið. Hann gerir þá grein fyrir
þessu, að kaflinn sé álímt innskot í list-
rænum skilningi og yngra að gerð ■—- þá
sjálfsagt klerkasmíði. Við þetta er að-
eins það að athuga, að maður saknar kafl-
ans. Að vísu er kaflinn þurr eins og hin
miklu málaferli sögunnar, málaður með
grófum pensli, en að sama hætti og þau
er kaflinn þjóðfélagsleg samstæða, tengd
hinni innri frásögn óteljandi þráðum.
Þótt ekki verði sagt að fornaldarhug-
mynd útgáfunnar hlýi manni um hjarta-
rætur er þýðingu þó betur borgið að hafa
hana heldur en enga. Sérhver kynslóÖ,
sem af eldmóði yrkir upp aftur þessar
miklu fornbókmenntir verður að slöngva
sinni eigin sál inn í þær og kveðja hin
fornu skáld þeirra sem búa í kviðdóm á
þingi þar sem hugmynd tímans skal verða
dæmd. Hinn varkári maður kallar þetta
kannski uppivöðslu,en lífið hirðir ekki um
hann, og getur maður endurnýjað arf-
inn með öðrum hætti en dæla sínu eigin
blóði í hann? Álíka tillitsleysi verða sum-
ir að gera sig seka um þegar þeir ganga á
vit náttúrunnar. Maðurinn getur ekki rás-
að þar meinlaus fagurkeri eða jafnvel að-
eins náttúruskoðari án þess að hjartað
þorni fyrir þá sök. Þótt mörg ár séu liðin
síðan gengið var þar á veiðar í bókstaf-
legum skilningi, þá veröur maðurinn
jafnan að fara þar sem veiðimaÖur,
jafnvel þótt hann þyrmi dýrinu þegar
hann er nærri því, líkt og stundin sé enn
ekki runnin upp. Náttúran skorar mann-
inn á hólm og hann verÖur að staðfesta
rétt mannsins í skauti hennar með því
að taka í sínar hendur örlög hinna villtu
dýra, á sama hátt og hann er sjálfur í
hendi hins guðdómlega.
Kannski er það leyndardómur sam-
sömunarinnar er veldur því, að nýja út-
gáfan skyggir ekki á hina sígildu dönsku
þýðingu á íslendingasögunum, hið aldar-
gamla stórvirki N. M. Petersens, „Afrek
íslendinga". N. M. Petersen var málvís-
indamaður og sjálfur meistari málsins,
og var það á tímum mikillar stílsnilli.
Hann var fróður um forna hluti, og þótt
vísindi nútímans viti meira en hann, þá
átti hann, er hann orti upp aftur, sér-
staka forsendu í hugblæ, sem ekki var
léttbær. Þessi fjónski bóndasonur var
haldinn þunglyndi. Hann efaðist um
framtíð þjóðar sinnar, sem var í háska