Andvari - 01.10.1965, Síða 91

ANDVARI
HENRY GEORGE OG „EINFALDI SKATTURINN'
181
bóta og menn stofnuðu félög og klúbba
skoðunum sínum til framdráttar, gátu
þeir eigi að siður gerzt Vinnnriddarar,
svo framarlega sem þeir voru ekki vínsalar
eða lögfræðingar, bankastarfsmenn eða
braskarar.
Vinnuriddurum var það mikil lyfti-
stöng, að afstaða kirkjuleiðtoga til ver-
aldlegra viðfangsefna tók nú smám saman
að breytast. Mótmælendur, er höfðu
drýgst áhrif á trúarlíf Bandaríkjamanna,
höfðu látið sig sálarheill meðbræðra
sinna mestu skipta en minna hirt um
veraldarvafstur þeirra, ef frá er talið
þjófnaður, hórdómur, þrælahald og
brennivínssala. Að þeirra dómi urðu
menn ríkir fyrir vinnu, hagsýni og
sparnað, envfátækir fyrir leti, ómennsku
og eyðslusemi. Alþýða manna gat ekki
leitað athvarfs innan vébanda kirkjunn-
ar þegar í nauðir rak efnalega, og tók
að gerast fráhverf þeirri helgu stofnun.
Ýmsir mikilhæfir þjónar kirkjunnar sner-
ust þó við vandanum og skeyttu þá
hvorki um skömm né heiður oft og tíð-
um. Söfnuðurinn, sem fóstraði Henry
George, biskupakirkjan, tók að boða
„kristilegan sósíalisma" í sama anda og
enskir trúbræður þeirra höfðu gert fá-
einum áratugum áður. Kaþólskum hafði
fjölgað verulega vegna þýzkra og írskra
innflytjenda, og létu þeir ekki heldur
sinn hlut eftir liggja. Hér var um það
að ræða, hvort takast mætti að byggja
réttindakröfur fólksins á siðgæðisboð-
skap heilagrar ritningar, og voru hvorki
mótmælendur né kaþólskir á eitt sáttir.
Auk þess áttu hinir síðarnefndu einlægt
yfir höfði sér bannfæringu páfans, ef
þeir gerðust of róttækir.
Sýnt var, að kenningarnar í Framfarir
og fátækt áttu hljómgrunn meðal Vinnu-
riddara, og bókin varð brátt vinsælt les-
efni þeirra, er þótti fram hjá sér gengið við
skiptingu þjóðarauðsins. Jafnvel foringi
C. N. Starcke.
samtakanna hreifst af bókinni og boð-
skap hennar. Um svipað leyti og fylgis-
menn þessa boðskapar tóku að þjappa
sér saman undir nafninu Free Soil
Society (1883) gerðist Henry George
sjálfur Vinnuriddari.
*
Verkalýðsbarátta Vinnuriddara hafði
mjög minnt á aðferðir írskra leiguliða
gegn jarðeigendum (boycotting), þ. e. a. s.
höfðu skipulagt uppsagnir einstakra hópa
verkamanna. Þegar kom fram á árið 1886
töldu þeir nauðsynlegt að bregða út af
yfirlýstri stefnu og taka upp verkfalls-
vopnið. Hungursneyð ríkti í borgum
austurfylkjanna, og blöðin óttuðust bylt-
ingu. Hvorki fyrr né síðar urðu samtök
Vinnuriddara eins fjölmenn sem þetta
ár (um 700 þús.), en skipulagið var að
sama skapi veikt, svo að stjórnin fór í
handaskolum. Hinir róttækustu fengu
byr undir báða vængi, en með innflytj-
endum bárust stefnur eins og anarkismi
(stjórnleysisstefna) í nýrri mynd og
marxismi til landsins. Bandaríkjamönn-