Kirkjuritið - 01.04.1947, Page 68

154
Benjamín Kristjánsson:
Apríl-Júr.í.
gert ráð fyrir meira en sex ára námstíma. Hvar liafa all-
ir þessir menn verið að námi? Klaustrin liafa naumast
tekið marga aðra en þá, sem jarðir voru lagðar með, en
efnahagur landsmanna tæplega svo hlómlegur, að svo
margir menn gætu lag't í þann kostnað, þótt þeir vildu.
Bislcuparnir voru einu mennirnir, sem samkvæmt em-
hætti sínu og aðstöðu urðu að liafa forsjá uin uppfræð-
ingu og útvegun presla, þar sem vilja eða getu einstakl-
inganna þraut, enda sést það af sögu Laurentiusar bisk-
ups, að m. k. helming skólaklerka sinna hefir hann
tekið á ölmusu, og svo hefir sennilega einnig verið um
Jörund biskup Þorsteinsson. Það verður því að gera ráð
fyrir, að biskuparnir liafi hlotið að Iialda skóla við dóm-
kirkjurnar miklu oftar en nokkrar sagnir eru um og all-
ir hinir nýtilegustu þeirra hafi beinlínis talið það em-
hæltisskyldu sína.
Gottskálk hiskup Iveneksson (1442—1457) og þeir
frændur, eftirmenn hans: Ólafur Rögnvaldsson (1460—
’95) og Gottskálk Nikulásson (1498—1520), hafa senni-
lega allir lialdið skóla, enda voru þeir allir stórauðugir
menn, duglegir og röggsamir í embætti. Það er að minnsta
kosti vilað um tvo hina síðast nefndu, að þeir tóku pilta
til kennslu á staðinn.
2. september 1463 fékk Jón Eyjólfsson Ólafi biskupi
Rögnvaldssyni til fullrar eignar jörðina Guðmundarlón
á Langanesi með rekaparti í Dritvík, með þeim skildaga,
að biskup skyldi taka að sér son Jóns, 12 vetra gamlan,
og láta kenna honuin til prests. Kynni piltsins við að
missa, þá skyldi Jón setja annan son sinn aftur í kennsl-
una, þar til alls tólf ár væru liðin liéðan i frá1). Þarna er
gert ráð fyirir 12 ára kennslu og miðað við, að sveinninn
vígist til prests 24 ára, eins og venja var eftir kaþólskum
kirkjurétti, þó að alloft virðist hafa verið gerð undan-
þága frá þessu hér á landi.
B DI, V, 390—391.