Kirkjuritið - 01.04.1947, Side 85

Kirkjuritið.
Menntun presta á íslandi.
171
ina, litlu heilli fyrir menningu þjóðarinnar. Jón Lofls-
son stóð vel á verðinum fvrir hinum innlendu venjum,
eins og vænta mátti, enda hafði hann mikilla auðæfa að
gæla. En gleymnari Iiefir Þorlákur hiskup helgi vcrið
þeirrar menningar, er hann hlaut í Odda, en Sæmundur
fróði, þegar hann fylgdi í blindni erlendum kirkjuhoðum
gegn æskuvini sínum og fóstbróður: Jóni Loftssvni, svo
vandgert sem hann átti margra hluta vegna við Odda-
verja.
Skóli hefir verið í Odda um daga Jóns Loftssonar. Auk
Páls hiskups voru að minnsta kosti þrír aðrir synir hans
klerlcar, þeir Sæmundur og Ormur Breiðbælingur, sem
voru djáknar að vígslu, og Hallhjörn, prestur. En ekkert
cr ósennilegt, að fleiri hafi lilið í hók, þó sögur hermi ekki.
í Sturlunga sögu er þess fyrst getið við vig Orms Breið-
bælings, að hann liafi verið messudjákn. Og þannig er
um ýmsa höfðingja 12. aldar, að þess er oft getið aðeins
af hendingu, að þeir hafi vígslur tekið, einkum ef þeir
stunduðu ekki mjög prestskap, og gefur þelta grun um,
að ýmsir fleiri höfðingjasvnir, er ólust upp á mennta-
setrum, kunni að hafa numið klerkleg fræði og tekið ein-
hverjar vígslur, en um getur i sagnritum vorum. Þannig
mundi t. d: enginn vita, að þeir Oddi Þorgilsson eða Finn-
ur Hallsson, lögsögumaður, voru prestar, nema af því að
nöfn þeirra eru varðveitl á prestaskránni frá 1143, og
niælti fleiri dæmi telja.
Ormur Breiðbælingur var sagður bæði lögspakur og
forvitri og hið mesta göfugmenni1) og' bera frásagnir af
lionum í Sturlungu þess glöggan vott. Sæmundur, bróðir
óans, sal i Odda og liafði þar rausnarbú, en átti mörg bú
önnur. Hann var talinn göfugasti maður á íslandi i þann
t'ma, enda þótt liann væri ofsamaður meiri. Koin það til
niála, að liann mægðist við Orkneyjajarla, en ekki nennti
l'ann að sækja brúðkaup sitl þangað, og varð það til að
0 Bisk. I, 135, 487.
12*