Kirkjuritið - 01.01.1961, Blaðsíða 11

KIRKJURITIÐ
5
lengstu lög settu hinir gömlu prestar metnað sinn í það að vera
á sínum stað, hverju sem viðraði, ríða á útkirkjur sínar, jafnvel
þótt gera mætti ráð fyrir messufalli. Þetta var styrkur þeirra
og aðall, þó að fáa úr söfnuðinum kunni að hafa grunað, hvern-
ig það „fór með“ þann mann, sem vildi reynast Drottni sínum
trúr, að mæta kuldanum og afskiptaleysinu. —■ Þetta virðist
vera dökk mynd. Og smeykur er ég um, að hún þyki ekki ein-
hvern tíma til mikils sóma fyrir íslenzka menningu. Ef til vill
hefur alþýða manna eitthvað sér til afsökunar. Mörg ný við-
fangsefni leituðu á hugann og kröfðust úrlausnar, svo að menn
gættu þess ekki, að kirkjan þyrfti einnig síns með, til að mæta
kröfum nýs tíma. Auk þess trúði fólkið sinum menntamönnum,
fulltrúum vísinda og upplýsingar. En mynd þessa tíma á einnig
sínar ljósu línur. Ef til vill fann prestastéttin það nú betur en
áður, að hún var andleg stétt, sem þrátt fyrir allt var ekki til
þess kölluð að vera í hreppsnefndum eða á alþingi, þótt gott
væri fyrir þjóðina á köflum að eiga hana þar að. — Og eftir-
tektarvert er, að einmitt í þessari einangrun sinni frá þjóðinni
finna prestamir þörf til nýrra átaka. Eitt dæmi þess er stofnun
Prestafélags íslands. Sem ungur stúdent fór ég með föður mín-
um á Vallanesfundinn, þar sem prestafélag Austfjarða var
stofnað. Þar hittust í fyrsta sinni menn, sem verið höfðu kenni-
menn í sama landsfjórðungi hálfan eða heilan mannsaldur. Ég
mun aldrei gleyma þeirri hrifningu og þeim bróðurhug, sem þar
birtist, hvernig þráin eftir andlegu samfélagi brann í hugum og
hjörtum prestanna. — Og þetta kom fram í mörgu fleira. Þegar
ég nú, hátt á sextugsaldri, rifja upp fyrir mér allan þann áhuga,
löngun til nýrra úrræða, tillögur til umbóta, hugsjónir og fögur
áform, sem fram hafa komið á prestafundum liðinna ára — þá
birtir ósjálfrátt yfir huga mínum. Hvort sem nokkurs er virt
eða ekki, það sem eftir stéttina liggur á þessari öld, — þá er
eitt víst: Prestarnir hafa haft fullan hug á að reynast trúir sem
andlegir þjónar og forystumenn, með fullri vitund þess, að þeir
hefðu skyldur við samtíð sína, kirkju og land. Annar ljós punkt-
ur er einnig í þessari mynd. Nú er ekkert ytra vald, engin nauð-
ung, sem rekur safnaðarfólk til að sækja messur eða taka þátt
í kristilegu starfi. Þeir, sem koma til móts við prestinn sinn,
hvort sem þeir kunna að vera fáir eða margir, gera það af því,
að þeir finna sjálfir þörf fyrir kristna trú og kirkjulega þjón-