Kirkjuritið - 01.01.1961, Blaðsíða 7

Prestur og söfnuður fyrrum og nú.
Ritstjóri Kirkjuritsins hefur boðið mér að skrifa nokkur orð
í þetta hefti, vegna áramótanna. Liggur þá næst að hugleiða
eitthvað, sem varðar ritið sjálft, útkomu þess, tilgang og verk-
efni. Kirkjuritið er gefið út af Prestafélagi íslands, með stuðn-
ingi biskupsembættisins, og það er ætlað bæði prestum og söfn-
uðum hinnar íslenzku þjóðkirkju og raunar öllum almenningi
í landinu. Eins og ósjálfrátt beinist hugur minn því að þeirri
spurningu, hvernig samband prestsins og safnaðarins sé yfir-
leitt í kirkju vorri og hafi verið fyrr á tíð?
Mig langar til að bregða upp þrem myndum af íslenzkum
prestum og söfnuðum frá ólíkum tímum, í stórum dráttum.
Þegar svo er gert, má þó jafnan búast við, að mörg smáatriði
falli undan, sem einhverjum lesendum finnist miklu varða, og
verður þá vonandi auðvelt að fá rúm í ritinu fyrir leiðrétting-
ar og fyllri frásögn.
Fyrstu myndinni er stundum brugðið upp, þegar minnzt er
á forna frægð íslenzku kirkjunnar, ekki sízt í sambandi við
miklar minningarhátíðir. Þetta er mynd hinnar voldugu stofn-
unar, sem hefur sterk pólitísk völd, safnar að sér miklum auði,
hefur ráð á að kaupa eða láta gera mikil listaverk. Biskupar
og prestar eru „kapítalistar", reka stór bú með aðstoð ráðs-
manna og fjölda vinnufólks, en geta sjálfir veitt sér þá nautn
að iðka vísindi, skrifa bækur, vera forystumenn í hagnýtri þekk-
ingu, fræðarar almennings 1 verklegum og andlegum efnum. Hér
eru arftakar hinna fornu goða, höfðingjar, sem litið er upp til.
I hverri sveit ráða þeir mestu um framkvæmd hreppsmála,
hafa á hendi forsvar þurfalinga og stjórn fátækramálefna.
Þeirra kirkjulegu embættisverk eru þau að messa hvern helg-
an dag á einhverri af kirkjum sínum, og oftast nær er stutt að
fara. Söfnuðurinn sækir vel messurnar og rækir vel húslestra,
1