Ægir - 01.01.1953, Blaðsíða 9

Æ G I R
3
Skreiðarframleiðsla.
Viðtal við Kristján Elíasson skreiðarmatsmann.
Sökum þess að verkun ú fiski í skreið verður meiri oq almennari hér
ú landi ú þessari vertið en nokkru sinni fijrr og margir munu nú sgsla
við þessa verkun, er lítil eða engin kynni hafa haft af henni úður, er
fijllsta ústæða til að leiðbeina mönnum um þessa verkunaraðferð. Vegna
þess hcfur blaðið lcitað fregna hjú Kristjúni Elíassijni skreiðarmats-
manni um þau atriði, sem mestn múli skipta í sambandi við þessa fram-
leiðslugrein. Af hérlendum mönnum hefur hann mesta þekkingu og
reynslu að því er snertir þessa verkunaraðferð. Siðastl. úr starfaði hann
hjú Skreiðarsamlaginu, en Fiskimúlasjóður greiddi laun hans að húlfu.
Varð Kristjún vel og greiðlega við óskum blaðsins, og fara hér ú eftir
svör hans við spurningum þess.
Hvað er hjallur?
Hjallarnir eða trönurnar, eins og þeir eru
stundum kallaðir, eru oftast sambyggðir
nokkrir saman. í hverjum hjalli eru um
60 rár, og eru þær 20—40 feta langar.
Rárnar hvíla á sverum trjám — svo-
nefndum ásum —, sem síðan hvíla á uppi-
stöðum eða trönum (toppum). Hver ás er
30 feta langur og eru tveir slíkir ásar í
hverri hjallslengd, og eru þá skeyttir sam-
nn. Hver hjallur er því 60 fet á lengd, og
er þá reiknað með, að hver rá þurfi 1
fet. Venjuleg hæð frá jörðu er 8—10 fet.
í hverja 10 hjalla þarf efni sem hér segir:
S6 úsa. Lengd 30 fet, þvermál 8 þuml. í
rót og 4 þuml. í topp.
210 trönur. Lengd 10 fet, þvermál 4
þuml. í rót og 4 þuml. í topp.
600 rúr. Lengd 20—24 fet, þvermál
3 þuml. í rót og 2 þuml. í topp.
Auk þess þarf svo eitthvað af borðvið.
Að því er snertir ása- og trönufjöldann
getur þetta þó verið nokkuð breytilegt eftir
uppsetningu.
Uppistöður undir hverjum 2 ásum þurfa
að vera ekki færri en hér segir:
hrír fjórfótungar (þ. e. 4 trönur) undir
endunum og undir samskeytum ásanna.
Tveir tvifótungar eða trönur, þ. e. á bil-
unum á milli fjórfótunganna.
Frágangur og val hjallstæða?
Nauðsynlegt er að vanda vel allan frá-
gang og uppsetningu á hjöllunum. Undir-
stöður þurfa að vera fastar og traustar. Á
báðum endum hvers hjalls svo og á miðj-
um hjalli, þar sem ásarnir koma saman,
þurfa að vera sterkar rár og verður að
negla þær vel fastar niður í ásana. Margir
setja auk þess vírstög á alla ásendana og
festa niður í jarðfasta steina. Hjallarnir
þurfa ekki einungis að bera uppi mikinn
þunga, heldur jafnframt að standa af sér
mikil veður. Hafa má í huga, þegar gengið
er frá hjöllunum, að það er mikið tjón,
sem af því hlýzt, ef þeir detta niður. Þeir
brotna á því, fiskurinn stórskemmist eða
eyðileggst, og það kostar mikla fyrirhöfn.
og vinnu að setja þá upp aftur.
Um staðsetningu á hjöllunum er það
helzt að segja, að þeir þurfa að standa hátt,
á bersvæði, jarðvegurinn þarf helzt að vera
fastur í sér. Það þarf að vera akfært að
hjöllunum og inn á svæðið á milli þeirra.
Undir þeinr þarf að vera þurrt, helzt ekki
mikill grasgróður. Ekki má vera hætta á