Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 161
161
skiptir um efni, og er þá oft sett stryk við upphaf hennar,
til þess að benda á, að í þessari línu sé umskipti á efni. Var
það stryk kallað paragraphus og hefir það orð komizt inn
i nútímamál. 1 bréfaletri bregður þvi fyrir, að upphafsstaf-
ir eru notaðir til þess að tákna byrjun setningar eða kafla.
Allar þessar leturtegundir og öll þessi einkenni á handrit-
um, sem nú hafa nefnd verið, tiðkuðust einmitt á þeim tím-
um, þegar frumrit Nýja-testamentisins urðu til. Þannig hafa
þau þvi verið. Það eru til liátt á 4. hundrað papýrar, sem eru
heinlínis árfærðir frá seinni hluta 1. aldar, eða þeim tíma,
sem Nýja-testamentis ritin myndast á, og um 70 bókmenntarit,
sem talin eru með vissu frá þessum sarna tíma. Þessi rit eru
að vísu öll til orðin í Egiptalandi, en rannsóknir á þessum
efnum hafa sýnt, að bóka- og leturgerð er furðu lík i lönd-
unum, og það svo, að nálega er ómögulegt að segja með vissu,
í livaða landi eittlivert rit er gert, eftir ytra útliti þess einu.
Mildu auðveldara er að dæma um aldurinn eftir útliti. Papyr-
arnir frá Herculanum eru að vísu dálítið ólíkir egipskum
papyrum, en sá munur er ekki meiri en á papyrum frá sama
J.andi innbyrðis. Telja menn því óliætt að álykta, að gerð
liandrita um þessar mundir muni liafa verið mjög svipuð
eins lang't og gríska var rituð.
Til þess að gera sér grein fyrir útliti frumrita Nýja-testa-
mentisins þarf því ekki annað en velja nokkur handrit frá
þessum tímum, sem sýna ýmsar tegundir frágangs, og reyna
svo að setja sér fyrir sjónir, hverri tegundinni hvert rit Nýja-
testamentisins muni mest hafa líkst. Það er að vísu getgátur,
en þær fara ekki langt frá réttu, og gefa yfirleitt rétta heild-
armynd af því, sem verið liefir.
Sir Frederic G. Kenyon, yfirbókavörður Britisli Museum,
sem talinn er einliver lærðasti maður í papyrus-vísindum og
ritað liefir mikið og vel um þessi fræði, velur fjögur hand-
rit frá þessum papyrustímum, öll frá síðari parti 1. aldar,
sem fulltrúa þess, sem Nýja-testamentis ritin hafi verið, að
ytra útliti. Eitt er afar fallegt handrit af 3. bók Ódysseuskviðu,
annað er stórt papyrushandrit af ræðum eftir Hyperides,
ekki með jafn fögru letri og liitt, en þó vel gert. Þriðja er
ræða eftir Isokrates, rituð með letri, sem nálgast allmikið
hréfarithönd. Stafirnir eru liðlega dregnir og talsvert bundnir
saman. Loks er svo fjórða ritið eftir Aristoteles: ’Adr/vaíœv
nohrría, sem er ritað með fjórum rithöndum. Eru tvær af
þeim ómengaðar bréfastils rithendur. Þriðja rithöndin er
21