Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 172
172
var gert á háramnum með málmoddi, þannig að vel markaði
fyrir i gegn. I vönduðum liandritum bregður ekki út af
þessu, að strvkið er grafið á háramnum en upphleypt á
holdrosu.
Svo var það nú sjálf leturgerðin. Um hana tókst svo vel
til, að fyrstu hókfellsritararnir háru niður um leturval, ein-
mitt þar sern papyrusrithöndin var fegurst, á 1. og 2. öld, í
stað þess, sem hefði mátt vænta, að þeir hefði horfið að
þeirri rithönd, sem þeir voru sjálfir vanastir. En þetta sýnir,
Iive ábyrgðarmikið og jnerkilegt starf það hefir ])ótt, að rita
þessa miklu „kódexa“. Það hefir verið litið á það eins og
nokkurskonar listamannastarf.
Stórstafaletrið er oft kallað „uncial“-letur. Halda menn
að það orð eigi uppruna sinn í ummælum Híeronýmusar,
þar sem liann er að amast við skrauthandritunum og segir
að þau sé rituð með „uncialihus, ut vulgo aiunt, lilteris“.
Sennilega er þetla ekkert annað en „þumlungs-langir stafir“
og sagt í Iiáði. Sumir halda þó, að það sé alþýðu-latmæli fyrir
„initialihus“. En hvað sem um það er, þá festist þetta nafn,
og stórstafa-handritin eru oft nefnd „uncial“-handrit, til að-
greiningar frá „cursiv“-handritum, sem er li. u. h. það sama,
sem við hér nefnum smástafa-handrit.
í fyrstu voru stafirnir ekki hafðir stórir, þó að þeir væri
mjög vel dregnir, og hefir þetta vafalaust verið áhrif frá
papyrusritliöndinni, eins og margt annað, því að þar voru
stafirnir aldrei liafðir mjög stórir. Það hefði líka farið illa í
mjóum dálkum. En þegar menn fara að sjá, að hægt er að
leggja betur undir sig, þá stækkar og letrið, og þá fara að
koma stafir þeir, sem Híeronýmus kallar „þumlungs-stafi“.
Upprunalega eru engin greinarmerki eða önnur merki í
texta bókfellshandritanna. Það er stafaröðin ein, sífelt óslit-
in. Þannig væri t. d. upphaf Lúkasarguðspjalls:
MARGIRHAFATE SOGUVIÐRURÐI SOGÞEIRMENNII
KIÐSERFYRIRHE ÞAERGERSTHAF AFALATIÐTILV
NDURAÐFÆRAI AMEÐALVOREIN ORBERASTERFR
Helzt getur það fyrir komið, að þegar skiptir um efni, sé lín-
an byrjuð einum staf aftar eða frarnar en annars. Þó er hitt
ekki síður algengt, að enda ekki línu, þó að efniskafla sé lok-
ið, heldur gera þá aðeins örlítið hil. Þegar ýmiskonar merki
og' krabh sést á myndum af elzlu handritunum, þá er það
eftir síðari tínia menn, sem livað eftir annað liafa farið með