Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 260
260
höfundar liafa liaft fyrir sér texta, sem e'r miklu eldri en
nokkur handrit, sem nú eru til, og alls ekki ólíklegt, að ein-
liverjir þeir elztu liafi haft sjálf frumritin, það eitt hlýtur
að taka af skarið. Hér er lijálparmeðal, sem að vísu er bæði
erfitt og stundum ekki árangursmikið, en þó þannig, að ekki
getur komið til mála, að láta leti varna því, að allt þetta efni
sé rannsakað. Hinar vönduðustu útgáfur af Nýja-testament-
inu taka nú tillit til þessara tilvitnana við hlið handritanna
og fornu þýðinganna.
Þá er og þess að gæta, að stundum er efni þessara rita
þannig', að það stvðui' mjög þá skoðun, að hér sé rétt til vitn-
að. Svo er t. d., þegar um biblíuskýringar er að ræða. Sama
má og segja, þegar verið er að deila um textann sjálfan, eins
og t. d. i deilunum við Markíon. Þar má vita, að tilvitnanir
muni vera alveg réttar eftir þeim texta, sem höfundurinn
liafði fyrir sér. Stundum kemur líka fvrir, að sjá má með
vissu af sambandinu, liver leshátturinn hefir verið. f öllum
þessum, og' náttúrlega mörgnm fleiri tilfellum, eru tilvitn-
anir feðranna mjög mikils virði fvrir textarannsóknirnar.
Þar sem góð handrit greinir á, geta tilvitnanir þessar bein-
línis skorið úr. Hitt þvkir aftur á móti naumast óliætt, að
nota lesliætti úr ritum kirkjufeðra, sem liandrit ekki styðja.
Þó gætu slíkir leshættir verið réttari, og væri þá g'lataðir i
öllum handritum. En þá er komið út á hálan ís, og betra að
láta þá heldui' einn slikan leshátt fara en villa sér ef til vill
sýn um marga aðra.
Höfundar á 2. öld.
Þó að ekki ætti að gefa nema stutta skýrslu um tilvitnanir
feðranna, vrði það of langt mál fyrir þessa ritgerð. Væri þó
mest freisting að geta þessa um elztu rithöfundana, þvi að
þeir hafa áreiðanlega haft fyrir sér ýmist frumtextann eða að
minnsta kosti svo góðan texta, að vér eigum nú ekkert því
líkt. Þegar rómverski Klemenz ritar, árið 96, og vitnar í bréf
postulans Páls, þá hefir liann ekki liaft neinn spilltan texta
af þeim. En nákvæm rannsókn á ritum þessara liöfunda hefir
leitt í ljós, að enda þótt tilvitnanirnar sé mikilsvirði til þess
að sýna, að rit þessi voru til, þá eru þær nálega eða alveg
gagnslausar lil úrskurðar um leshætti, vegna þess hve óná-
kvæmar þær eru að orðalagi. Þetta á við við um 1. og 2. Klem.,
Barn., Did., Ign., Polyk. og Herm.
Jiistinus píslarvottur vitnar mikið í Nýja-testamentið, en