Morgunblaðið - 16.05.2009, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. MAÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Fyrirtækilenda síður ívanskilum,
ef konur eru við stjórnvölinn
og sýna betri arðsemi eigin
fjár. Þetta er niðurstaða könn-
unar Creditinfo, sem skýrt var
frá í Morgunblaðinu í gær.
Niðurstaðan kemur ekki á
óvart, enda hafa fjölmargar
kannanir erlendis sýnt hið
sama. Konur eru áhættufæln-
ari og hagsýnni.
Það vekur hins vegar at-
hygli, að nýr formaður Sam-
taka kvenna í atvinnurekstri,
Hafdís Jónsdóttir, kveðst ekki
vilja fara þá leið að lögbinda
hlutfall kvenna í stjórnum fyr-
irtækja, líkt og Norðmenn hafa
gert. Hún vill að atvinnulífið
sjái sjálft um að efla hlut
kvenna og vill að á næstu fjór-
um árum verði hlutfall kvenna í
stjórnunarstöðum komið upp í
a.m.k. 40%.
Auðvitað er æskilegt að hlut-
irnir gerist af sjálfu sér. Það er
hins vegar ekki lengur nein
ástæða til að ætla að svo verði.
Konur eiga enn undir högg að
sækja og ekki eingöngu í at-
vinnulífinu. Vissulega hefur
orðið mikil viðhorfsbreyting á
undanförnum áratugum, en
hún skilar einfaldlega ekki
nægum árangri. Karlar vita
áreiðanlega flestir að konur
standa þeim fyllilega jafnfætis,
en samt er það svo að á meðan
þeir ráða lögum og lofum taka
þeir ekki upp hjá sjálfum sér að
auka hlut kvenna. Fyrir slíkum
breytingum þarf að berjast. Ef
viðhorfsbreytingin dugar ekki,
hvað þarf þá til? Er lagaboð
kannski eina leiðin?
Nú er sest að völdum ríkis-
stjórn, sem hefur jafnrétti að
leiðarljósi. Það er yfirlýst við-
horf flokkanna
sem að henni
standa. Samt eru
konur færri í ríkisstjórninni en
karlar. Hver er skýringin á því
að þessir flokkar voru ekki trú-
ir viðhorfi sínu? Fannst þeim
ekki ástæða til að ganga fram
fyrir skjöldu, nú þegar þörf er
á að endurhugsa hvernig staðið
er að málum hér á landi?
Konur á Íslandi eru búnar að
fá sig fullsaddar á þeim söng,
að allt sé að færast í rétt horf
og nú þurfi aðeins að bíða eftir
að staðan lagist af sjálfu sér.
Staðreyndin er sú að réttindi
hafa aldrei fengist af sjálfu sér.
Þau fást með þrotlausri bar-
áttu. Þau fást með því að láta
þá, sem segjast vera jafnrétt-
issinnar, standa við stóru orð-
in.
Því miður virðist hafa slegið
nokkuð í bakseglin í kvenna-
baráttu undanfarin ár. Kannski
hefur sú kynslóð kvenna, sem
nú ætti að sitja að völdum, talið
að baráttan hefði þegar skilað
árangri og ekki haft varann á
sér við uppeldi dætra og sona.
Eitt dæmi um bakslagið er
virðingarleysið gagnvart kon-
um, sem blasir alls staðar við,
þar sem þær eru hlutgerðar á
niðurlægjandi hátt. Þar bera
fjölmiðlar mikla ábyrgð og
Morgunblaðið er alls ekki und-
anskilið.
Konur geta vissulega sótt
sér alla sömu menntun og karl-
ar og þær trúðu því að þar með
ættu þær sama möguleika til að
komast til valda, til að móta
samfélag sitt og stýra því.
Þetta hefur reynst tálsýn.
Það er engin ástæða fyrir
konur til að bíða lengur eftir að
ástandið batni af sjálfu sér.
Það er fullreynt.
Bætt staða kvenna
hefur reynst tálsýn}Konur við stjórn
Kvenlíkaminner vígvöllur í
stríði. Sú var ekki
aðeins raunin í
Bosníu þar sem
nauðganir voru
markviss þáttur í þjóðern-
ishreinsunum, heldur einnig í
þjóðarmorðinu í Rúanda og
átökum í Súdan og Kongó.
Kynbundið ofbeldi hefur fylgt
stríði frá örófi alda.
Norskur fræðimaður, Inger
Skjelsbæk, sagði í fyrirlestri á
vegum Rannsóknastofu í
kvenna- og kynjafræðum í vik-
unni að beint samband væri
milli kynbundins ofbeldis í
stríði og stöðu kvenna í við-
komandi löndum. Hún leiddi að
því getum að ríkti jafnrétti í
raun en ekki undirokun myndi
framferði hermanna gagnvart
konum í stríði breytast af
þeirri einföldu ástæðu að
ódæðisverkið hefði
ekki sömu áhrif í
samfélagi fórn-
arlambanna. Til að
nauðganir hefðu áhrif
yrðu konur að mega
sín minna í samfélaginu en
karlar.
Guðrún Jónsdóttir hjá Stíga-
mótum sagði á fundinum að á
undanförnum tíu árum hefðu
1300 nauðganir átt sér stað á
Íslandi og bætti við að telja
mætti sakfellingar vegna
nauðgana hér á landi á fingrum
annarrar handar. Hún talaði
um falið stríð á friðartímum á
hendur konum á Íslandi. Það er
auðvelt að telja sér trú um að
þau ódæðisverk, sem framin
voru á hendur konum í Bosníu
og Rúanda geti ekki átt sér
stað hér, en tölurnar tala öðru
máli. Kvenlíkaminn er líka víg-
völlur á Íslandi.
Á undanförnum tíu
árum hafa 1300
nauðganir verið
framdar á Íslandi }
Konur og ofbeldi
Á
undanförnum mánuðum og vikum
hefur mikið verið rætt um nauð-
syn þess að auka lýðræði á Ís-
landi. Ýmsar leiðir hafa verið
nefndar og fyrir þingkosning-
arnar í vor eyddu þingmenn t.a.m. miklu púðri í
að ræða um kosti og galla persónukjörs.
Af einhverjum undarlegum ástæðum bar lít-
ið á umræðu um eitt alvarlegasta vandamálið
sem steðjar að lýðræði á Íslandi, þ.e. hið mikla
misvægi atkvæða milli kjördæma. Þetta mis-
vægi er svo mikið að efasemdir hljóta að vakna
um lögmæti þeirra ákvarðana sem Alþingi tek-
ur, ekki síst nú þegar nánast allar meiriháttar
ákvarðanir Alþingis verða að öllum líkindum
mjög umdeildar.
Tölurnar tala sínu máli. Í kosningunum í vor
voru 64% kjósenda búsett á höfuðborgarsvæð-
inu, þ.e. í Reykjavíkurkjördæmunum og í Suðvest-
urkjördæmi. Þessir kjósendur kusu 34 þingmenn sem eru
54% þingheims. Kjósendur í landsbyggðarkjördæmunum
eru 36% allra kjósenda og þeir kusu 29 þingmenn eða 46%
þingheims. Í viðtali við Morgunblaðið á miðvikudag sagði
Gunnar Helgi Kristinsson, prófessor í stjórnmálafræði við
Háskóla Íslands, að hann þekkti engin dæmi um svo kerf-
isbundið misvægi atkvæða. Hann sagði einnig að yrði mis-
vægið jafnað myndu sjónarmið sem eru sterkari í þéttbýli
fá meira vægi innan þingflokka stjórnmálaflokkanna.
Íslenska kosningakerfið tryggir að stjórnmálaflokkar fá
eins marga þingmenn og atkvæðamagn gefur tilefni til en
það nægir alls ekki því lýðræði snýst fyrst og
fremst um vilja kjósenda en ekki þingsæti fyr-
ir flokka.
Einn maður – eitt atkvæði er jafnan heróp
þeirra sem berjast fyrir lýðréttindum.
Það er beinlínis furðulegt að flokkar sem
segjast berjast fyrir lýðræði og jafnrétti skuli
ekki mótmæla misvæginu harðlega. Í stefnu-
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar segir að stefnt
skuli að því að jafna vægi atkvæða en Stein-
grímur J. Sigfússon sagði eftir fyrsta rík-
isstjórnarfundinn að þetta væri „markmið“ og
að menn þyrftu að setjast yfir þetta. Það eru
undarleg ummæli formanns flokks sem
„grundvallar stefnu sína á jöfnum rétti allra án
tillits til kynferðis, kynhneigðar, trúarbragða,
litarháttar og uppruna. Aðstaða allra lands-
manna verður að vera sem jöfnust, óháð bú-
setu og félagslegri stöðu“.
Í grundvallarstefnuskrá Framsóknarflokksins segir að
flokkurinn hafni hvers konar mismunun sem geri grein-
armun á fólki t.d. eftir kynþætti, kynferði, tungu, trú,
þjóðerni, kynhneigð, búsetu eða skoðunum. Samt hefur
Framsóknarflokkurinn, líkt og Sjálfstæðisflokkurinn, haft
hægt um sig á þessum vígstöðvum. Samfylkingin og Borg-
arahreyfingin eru einu hreyfingarnar sem hafa það á
stefnuskrá sinni að útrýma misvægi atkvæða.
Stjórnmálamenn munu áfram tala um nauðsyn á
„auknu lýðræði“. Á meðan misvægi atkvæða er ekki leið-
rétt verður holur hljómur í þeirri umræðu. runarp@mbl.is
Rúnar
Pálmason
Pistill
Holur hljómur í lýðræðisbaráttu
Átylla til að halda
Suu Kyi í fangelsi
FRÉTTASKÝRING
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
H
erforingjastjórnin í
Búrma hefur ákært
Aung San Suu Kyi,
leiðtoga stjórnarand-
stöðunnar, fyrir að
brjóta skilmála sem dómstóll setti
henni þegar hún var dæmd í stofu-
fangelsi. Suu Kyi var flutt í fangelsi í
fyrradag frá heimili sínu þar sem hún
hefur verið í stofufangelsi. Hún verð-
ur dregin fyrir rétt á mánudaginn
kemur.
Suu Kyi var ákærð vegna undar-
legs máls Bandaríkjamanns sem var
handtekinn eftir að hafa synt yfir
stöðuvatn að húsi hennar og dvalið
þar á laun í tvo daga. Talið er að her-
foringjastjórnin noti þetta mál sem
átyllu til að halda Suu Kyi í fangelsi
fram yfir kosningar sem eiga að fara
fram á næsta ári. Handtakan sýnir að
leiðtogar hersins líta enn á Suu Kyi
sem öflugasta andstæðing sinn þótt
fram hafi komið efasemdir um að
flokkur hennar geti orðið stjórninni
að falli.
Ákærunni mótmælt
Suu Kyi var sæmd friðarverðlaun-
um Nóbels árið 1991 og er orðin að al-
þjóðlegu tákni um hetjulegt og frið-
samlegt andóf gegn einræði eftir að
hafa setið í fangelsi eða stofufangelsi í
um það bil tólf ár af síðustu nítján ár-
um. Vestræn stjórnvöld mótmæltu
ákærunni en athygli vakti að leiðtog-
ar grannríkja Búrma og ASEAN,
samtaka Suðaustur-Asíuríkja, þögðu
um málið.
Suu Kyi er 63 ára og dóttir þjóð-
hetjunnar Aung San hershöfðingja,
sem fór fyrir Búrmamönnum í sjálf-
stæðisbaráttu þeirra á fimmta áratug
aldarinnar sem leið. Hann var myrtur
á árinu 1947, sex mánuðum áður en
landið fékk sjálfstæði.
Suu Kyi bjó lengi í Bretlandi, eign-
aðist þar tvo syni með breskum eigin-
manni sínum, en sneri aftur til Búrma
árið 1988 til að heimsækja aldraða
móður sína sem var alvarlega veik.
Mikil ólga var þá í landinu og þúsund-
ir manna tóku þátt í götumótmælum
gegn einræðisstjórn landsins en her-
inn kvað mótmælin niður með harðri
hendi. Að minnsta kosti 3.000 manns
lágu í valnum eftir að hermenn
hleyptu af byssum á mótmælendur.
Þetta varð til þess að Suu Kyi tók
að sér að fara fyrir lýðræðissinnum
og tók þátt stofnun Lýðræð-
isbandalagsins í september 1988.
Hún var sett í stofufangelsi árið 1989
en flokkur hennar fór samt með sigur
af hólmi í kosningum árið eftir.
Flokkurinn fékk 82% þingsætanna en
herforingjastjórnin neitaði að við-
urkenna úrslit kosninganna og flokk-
urinn fékk ekki að taka við völdunum.
Suu Kyi hefur verið í stofufangelsi
samfleytt síðan í maí 2003 þegar átök
blossuðu upp milli lýðræðissinna og
stuðningsmanna stjórnarinnar.
Stofufangelsisdómurinn var fram-
lengdur í fyrra og hann átti að falla úr
gildi 27. maí næstkomandi.
Fyrr í mánuðinum synjaði herfor-
ingjastjórnin beiðni Lýðræð-
isbandalagsins um að Suu Kyi yrði
látin laus af heilsufarsástæðum. Hún
var sögð þjást af vessaþurrð og of
lágum blóðþrýstingi en hermt er að
hún sé á batavegi eftir að læknir fékk
að heimsækja hana í vikunni.
AP
Einangruð Hermaður á verði við hús Aung San Suu Kyi í Yangon þar sem
hún hefur verið í stofufangelsi í um tólf af síðustu nítján árum.
Fangelsisdómur yfir Suu Kyi fell-
ur úr gildi 27. maí en undarlegt
mál Bandaríkjamanns varð til
þess að herforingjastjórn Búrma
fékk átyllu til að halda henni
fanginni fram yfir kosningar.
LÍTIÐ er vitað um Bandaríkja-
manninn John Yettaw sem var
handtekinn eftir að hafa synt að
húsi Aung San Suu Kyi og dvalið
þar á laun í tvo daga.
Yfirvöld í Búrma segja að Yettaw
sé 53 ára og hafi komið til landsins
sem ferðamaður í byrjun mánaðar-
ins. Breska dagblaðið The Indep-
endent segir að Yettaw sé fyrrver-
andi hermaður og hafi barist í
Víetnamstríðinu. Hermt er að hann
sé að skrifa bók um mannréttinda-
brot.
Lögfræðingur Suu Kyi segir að
Yettaw hafi áður brotist inn í hús
hennar í desember en hún hafi sagt
honum að fara þaðan tafarlaust. Í
seinna skiptið hafi hann dvalið þar
lengur og sofið á gólfinu í tvær næt-
ur.
„Þetta er allt honum að kenna,“
sagði lögfræðingurinn. „Hann er
fífl.“
ÓBOÐINN
GESTUR
››