Morgunblaðið - 16.05.2009, Blaðsíða 38

38 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. MAÍ 2009
✝ Jónas Finn-bogason fæddist á
Harðbak á Melrakka-
sléttu 16. ágúst 1914.
Hann lést á Sjúkra-
húsinu á Húsavík 9.
maí síðastliðinn. For-
eldrar hans voru Guð-
rún Stefánsdóttir, f.
11. september 1879, d.
26. júlí 1955, og Finn-
bogi Friðriksson, f.
13. mars 1877, d. 8.
maí 1944. Systkini
hans voru Súsanna, f.
16. júlí 1912, d. 15.
mars 1999, Sigurður, f. 21. sept-
ember 1916, d. 14. júní 1981, Stefán,
f. 18. júlí 1918, d. 29. júlí 1942, Krist-
ín, f. 18. júlí 1918, d. 24. júní 1995,
og Þorbjörg, f. 15. apríl 1921, d. 26.
apríl 2008. Bræður sammæðra voru
Sigþór, f. 18. september 1901, d. 20.
apríl 1967, og Anton, f. 5. desember
1903, d. 23. júlí 1976.
Jónas kvæntist 22. apríl 1943
Hólmfríði Friðgeirsdóttur, f. 2. júní
1921. Foreldrar hennar voru Val-
gerður Sigurðardóttir, f. 17. desem-
ber 1892, d. 7. júní 1975, og Friðgeir
Siggeirsson, f. 22. júní 1887, d. 5.
janúar 1957. Börn þeirra eru: 1) Vil-
skóla í Hrútafirði. Hann tók einnig
meira- og ökukennarapróf. Jónas
vann fyrst almenn störf til sjávar og
sveita. Hann var vélgæslumaður hjá
Kaupfélagi Norður-Þingeyinga í yf-
ir 20 ár, bifreiðastjóri á Raufarhöfn
og vann auk þess á bifreiðaverk-
stæði. Jónas var lengi umboðs-
maður fyrir Ríkisskip, Olíufélagið
og síldarútvegsnefnd. Jafnframt
rak hann verslun þar á staðnum og
stundaði ökukennslu. Jónas var
landpóstur í mörg ár og stundaði
hlunnindabúskap á Harðbak fram á
tíræðisaldur. Þar hafði hann tekjur
af æðarvarpi, silungsveiði og reka.
Jónas var í hreppsnefnd á Rauf-
arhöfn í 16 ár. Auk þess vann hann
ýmis trúnaðarstörf, t.d. fyrir Ung-
mennafélagið Austra. Þá var hann í
Kirkjukór Raufarhafnar í meira en
hálfa öld og þar af formaður kórsins
í 36 ár. Hann var einnig formaður
Verkamannafélags Raufarhafnar í
nokkur ár.
Þau hjónin, Jónas og Hólmfríður,
bjuggu á Raufarhöfn allan sinn bú-
skap, þar af lengst af í Sunnuhvoli
(Aðalbraut 47) sem þau byggðu
1955. Árið 2001 ákvað sveitarstjórn
Raufarhafnar að gera þau að heið-
ursborgurum. Haustið 2007 fluttu
þau til Húsavíkur.
Útför Jónasar fer fram frá Rauf-
arhafnarkirkju í dag og hefst at-
höfnin kl. 14.
mundur Þór, f. 26.
júní 1945, búsettur á
Raufarhöfn. 2) Val-
geir, f. 27. febrúar
1950, kvæntur Krist-
ínu Böðvarsdóttur, f.
29. maí 1954, búsett í
Reykjavík. Börn
þeirra eru: a) Guð-
mundur Axel, f. 29.
júlí 1979, sambýlis-
kona María Péturs-
dóttir, f. 21. maí 1979.
b) Sóley, f. 17. apríl
1984, sambýlismaður
Eiður Ottó Bjarnason,
f. 3. desember 1984. c) Jónas, f. 25.
apríl 1986. 3) Gunnar Finnbogi, f. 6.
apríl 1956, maki Þórhildur Hrönn
Þorgeirsdóttir, f. 15. september
1961, búsett á Raufarhöfn. Börn
þeirra eru: a) Eva Guðrún, f. 27.
mars 1983, sambýlismaður Snævar
Árdal Hauksson, f. 26. nóvember
1965. Sonur þeirra er Gunnar Brim-
ir, f. 25. júlí 2008. b) Friðgeir, f. 22.
október 1988. c) Þorgeir, f. 21. maí
1992.
Jónas ólst upp á Harðbak og
Skinnalóni. Hann gekk í barnaskóla
á Raufarhöfn og unglingaskóla í
Núpasveit. Síðar fór hann í Reykja-
Mig langar að minnast elskulegs
tengdaföður míns í fáum orðum. Ég
hitti tengda fyrst þegar við Valli
komum norður til Raufarhafnar í
júníbyrjun árið 1975. Mér tók hann
afar vel og hefur alltaf sýnt hlýhug í
minn garð. Alveg frá okkar fyrstu
kynnum kallaði hann mig tengda-
dóttur sína. Skipti þá engu máli þó að
við Valli værum bara búin að vera
saman í fáa mánuði. Jónas, tengda-
faðir minn, var um margt mjög
merkilegur maður. Hann naut þess
að brasa sem mest úti á Harðbak. Þar
fylgdist hann með öllu dýralífi og
þekkti hverja þúfu, enda var hann
mikið náttúrubarn. Hann var líka
mikill sögumaður og var oft gaman
að sitja við eldhúsborðið í Sunnuhvoli
og hlusta á sögurnar. Spilaborðið var
ósjaldan tekið fram enda var tengdi
mjög góður spilamaður. Einnig var
hann góður söngmaður og veit ég
engan sem kunni eins mikið af vísum
og söngtextum og hann. Auk þess að
vera tengdafaðir minn fannst mér
hann líka vera pabbi minn þar sem
föður míns naut ekki lengur við. Ein-
hvern veginn fannst mér að tengdi
myndi alltaf vera hér. En nú hefur
hann kvatt og ég mun alltaf minnast
hans með virðingu og söknuði. Að
lokum langar mig að þakka fyrir allar
minningarnar og öll árin sem ég fékk
að þekkja hann.
Elsku tengdamamma, megi góður
Guð styrkja þig.
Kristín Böðvarsdóttir.
Frá því ég man eftir mér hafa mér
verið sagðar sögur og fyrir mig hafa
verið lesnar allar þær óteljandi
barnabækur sem eflaust enn finnast í
Sunnuhvoli. Í mörgum þessara bóka
voru merkilegir afar sem ævinlega
bjuggu yfir einhverjum sérstökum
hæfileikum. Þessir aðilar fóru ávallt
eigin leiðir, oftast á móti straumnum.
Ekkert þótti mér eðlilegra, jafnvel
þótt enginn þeirra yrði nokkurn tím-
ann magnaðri en afi minn. Fljótlega
komst ég nefnilega að því að þeir sem
fara öðruvísi að hlutunum gætu ein-
faldlega vitað eitthvað sem öðrum er
hulið. Hraustari menn en afa minn er
fágætt að finna þó að um þá séu skrif-
aðar fræknar frásagnir. Ráðagóður
var hann, duglegur og alltaf tilbúinn
að útskýra eða aðstoða ef vanda bar
að. Örnefni Melrakkasléttu þekkti
hann öll og auðvitað allar sögurnar
sem fylgdu þeim. Allar kindurnar
hans afa báru nöfn eftir efnum, útliti
og atferli og öllum fylgdu þeim sögur.
Skemmtilegastar voru sögurnar af
Leistu, Bíldu, Björk, Þoku og Illri en
besti hluti sögunnar var alltaf þegar
afi hóaði þær heim á hlað. Fátt var
það sem hann ekki gat og aldrei lét
hann aldur eða aðrar ómerkar afsak-
anir aftra sér, hvort sem hann safnaði
rekavið, batt bundið slitlag, bar út
póst í sveitinni eða stundaði hlunn-
indabúskap við erfiðar aðstæður.
Margt lærði ég af afa mínum, sér-
staklega vegna þeirra forréttinda að
fá að taka þátt í kríueggjaleit, sil-
ungsveiði og umsjón æðarvarps.
Einnig gaf hann mér verðmæta sýn á
náttúruna og kenndi mér að umgang-
ast landsins gæði með virðingu að
vopni. Sagnagáfuna erfði ég vonandi
og enn man ég þegar ég hljóp upp
stigann í Sunnuhvoli til að tilkynna
afa mínum að hann væri búinn að
eignast nafna. Aldrei mun ég gleyma
öllum stundunum með afa og ömmu í
Sunnuhvoli og í kofanum við Öxar-
fjörð. Hjá afa og ömmu var alltaf gott
að vera þó að fimm ára strákum hafi
þó sérstakt að einhver skyldi geyma
ókind í kjallaranum sem varð að
heilsa upp á svo maður yrði ekki
kramaraumingi. Allt ómetanlegar
minningar sem ekki verða keyptar
fyrir veraldlegan auð.
Þótt þú hafir yfirgefið okkur um
stundarsakir örvænti ég ekki því í
höllum forfeðra okkar verður þér
tekið sem hetju og allir þínir hæfi-
leikar metnir að verðleikum. Megi
gæfan fylgja þér, ávallt.
Guðmundur Axel Valgeirsson.
Elsku afi minn er dáinn.
Þegar ég hugsa til baka og rifja
upp allar minningarnar um þig og
samverustundirnar með þér er af
mörgu af taka. Ég man svo vel eftir
einni stund með þér, ég var níu ára
gömul og var í pössun hjá þér og
ömmu. Þú kallaðir á mig innan úr
stofu og baðst mig um að koma að-
eins og tala við þig. Þú baðst mig svo
fallega um að koma aðeins með þér út
á Harðbak. Ég hélt það nú, það var
ekkert skemmtilegra en að fara
þangað með þér. Við fórum klukkan
tíu um morguninn og vorum allan
daginn saman að leita að kolluhreiðr-
um og kríueggjum. Þú sagðir mér svo
margar skemmtilegar sögur, frá því
að þú varst lítill strákur á Harðbak
og margar margar fleiri. Þetta var al-
veg yndisleg stund eins og svo marg-
ar aðrar með þér, elsku afi minn.
Þegar ég hugsa um minningar um
þig þá koma svo margar upp í hug-
ann. Lopapeysan, gúmmískórnir,
mjólkurgrauturinn í hádeginu á laug-
ardögum í Sunnuhvoli, skemmtilegar
ferðir með afa og ömmu inn í sum-
arbústað. Í þeim ferðum gast þú sagt
okkur hvað hvert einasta vatn hét,
fjöll, hólar, og jafnvel hver einasta
þúfa. Svo í bakaleiðinni áttum við að
segja þér hvað þetta allt hét.
Kynni þín af Gunnari Brimi syni
mínum voru ekki mikil, en við komum
með hann nokkrum sinnum í heim-
sókn til þín á Húsavík. Það var svo
yndislegt að sjá ykkur saman. Vildi
að hann hefði fengið að fá að kynnast
þér og sjá hve yndislegur maður þú
varst, því betri afa er ekki hægt að
hugsa sér.
Elsku afi minn, ég kveð þig með
þessum orðum,
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Vald. Briem.)
Þín,
Eva Guðrún.
Elsku afi minn, nú er víst komið að
kveðjustund, þó að ég vildi að raunin
væri önnur.
Það var alltaf gott að koma í
Sunnuhvol og þar leið mér vel. Sem
lítilli stelpu fannst mér ekkert nota-
legra en að vakna við umgang í ykkur
ömmu, þú að humma eða söngla eins
og var þér svo eðlislægt og amma að
bardúsa eitthvað í eldhúsinu. Ég
flýtti mér alltaf á fætur þótt aðrir
svæfu og við tókum saman morgun-
leikfimina í útvarpinu. Þú lést þig
ekki muna um að smella fætinum upp
á eldhúsbekk í teygjuæfingunum
meðan ég fimleikastelpan að sunnan
reyndi að fylgja þér eftir. Þetta var
svo dæmigert fyrir þig, afi. Þú gerðir
bara nákvæmlega það sem þér datt í
hug og komst okkur hinum endalaust
á óvart með hvers þú varst megnugur
þótt árin væru orðin mörg. Þær hafa
því verið ófáar grobbsögurnar sem
ég hef sagt af ótrúlega afa mínum
enda ekki af þingeyskum ættum fyrir
ekki neitt. En þú hafðir ekki bara trú
á sjálfum þér heldur líka á okkur
barnabörnunum þínum þótt við hefð-
um ekki endilega verið á sama máli.
Einu sinni plataðir þú mig með þér í
Ásbyrgi til að bera níðþungan gaskút
og hjá þér keyrði ég í fyrsta skipti bíl.
Hvatning þín fékk mann til að gera
ótrúlegustu hluti. Þér þótti alltaf svo
ofurvænt um náttúruna og þar undir
þú þér best og alltaf var stutt í þenn-
an skemmtilega hreinskilna húmor
sem ég hafði svo gaman af. Enda
bræddir þú hjörtu allra sem nálægt
þér komu bara fyrir að vera þú sjálf-
ur.
Afi minn, þú varst yndislegur og
ótrúlegur í alla staði og þín verður
sárt saknað. Ég veit að það verður
tekið vel á móti þér á nýjum og betri
stað og þar getur þú notið þín í nátt-
úrunni í hraustum líkama.
Þangað til næst, afi minn,
Sóley.
Elsku besti afi. Núna ertu farinn
frá okkur en ert víst örugglega á
betri stað núna. Ég vil þakka þér fyr-
ir öll 20 árin sem við áttum saman.
Það sem mér dettur í hug þegar ég
hugsa um þig þá eru það allar Harð-
baksferðirnar sem ég fór með þér.
Alltaf fannst mér svo gaman að koma
með þér á Harðbak og þá sérstaklega
á vorin, þegar æðarkollurnar voru
byrjaðar að verpa og við löbbuðum
um holtin og merktum þær með prik-
unum sem þú bjóst til, svo auðvitað
tíndi maður kríuegg í leiðinni. Og svo
eftir allt labbið fékk maður alltaf kök-
ur og heitt kakó. En það er mér líka
minnisstætt þegar ég kom í Sunnu-
hvol og þær allar góðu og hlýju
stundir, alltaf leið manni vel að koma
í Sunnuhvol til afa og ömmu og á
hvaða tíma sem maður kom fékk
maður alltaf hlýjar og góðar mót-
tökur og fór alltaf jafn glaður og
ánægður þaðan og svo auðvitað ef
maður fór á Harðbak eftir kaffið með
elskulega afa sínum. Enn og aftur vil
ég þakka þér fyrir öll þessi ár, elsku
afi minn, og kveð þig með þessum
orðum sem minna mig svo mikið á
þig:
Nú sefur jörðin sumargræn.
Nú sér hún rætast hverja bæn
og dregur andann djúpt og rótt
um draumabláa júlínótt.
Við ystu hafsbrún sefur sól,
og sofið er í hverjum hól.
Í sefi blunda svanabörn
og silungur í læk og tjörn.
Á túni sefur bóndabær,
og bjarma á þil og glugga slær.
Við móðurbrjóstin börnin fá
þá bestu gjöf, sem lífið á.
(Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.)
Þinn
Friðgeir
Gunnarsson.
Elsku afi minn.
Það vita allir sem þér hafa kynnst
að þú varst einstakur. Það sem var
skemmtilegast og mest spennandi
þegar ég kom í heimsókn til ykkar
ömmu var að fara út á vatn og vitja
um með þér. Á leiðinni voru allar þúf-
ur og hólar nefndir en mér tókst aldr-
ei að muna nema örlítið brot af því.
Svo þegar á vatnið var komið voru
engir vettlingar notaðir við að leggja
netið í ískalt vatnið. Þú varst klár í að
kenna nafna þínum handtökin. Þegar
báturinn var svo dreginn upp á land
með bílnum áttu þeir óreyndu yfir-
leitt að keyra, jafnvel þótt tærnar
næðu varla á petalana. Aldrei mátti
þó segja nei. Í Sunnuhvoli var kallað í
mat á nokkurra tíma fresti, sama
hvort maður var svangur eða ekki.
Fyrir mat varstu yfirleitt í stólnum
þínum að fá þér kríu og hlusta á veð-
urfréttirnar á Rás 1. Þú fékkst samt
ekki oft frið frá mér vegna þess að þú
áttir að fara í „krók“ við mig. Ég man
ekki eftir því að hafa unnið þig, enda
er ég svo heppinn að vera líkur afa
mínum, þrjóskur, þver og við förum
okkar eigin leiðir. Mikið þykir mér
gaman þegar einhver minnir mig á
hversu líkur ég er afa mínum. Á leið-
inni norður er sagan af kindunum
hans afa ennþá uppáhaldssaga okkar
systkinanna. Sögurnar af þér munu
aldrei gleymast og muntu lifa í góðri
minningu þeirra sem fengu að kynn-
ast Jónasi gamla í Sunnuhvoli, afa
mínum.
Hvíldu í friði, nafni.
Jónas.
Þegar ég hugsa um Jónas, fóstra
minn, minnist ég hans með þakklæti
og kærleik. Ég fæddist á heimili
þeirra Jónasar og Hollu og hjá þeim
dvaldi ég mín fyrstu æviár. Og alla tíð
hafa þau sýnt mér og mínum einstaka
ástúð og umhyggju og í þeirra augum
var ég alltaf hluti af þeirra fjölskyldu.
Nú þegar ég læt hugann reika, þá
sé ég Jónas eins og hann var heima á
Raufarhöfn, í köflóttu vinnuskyrt-
unni, með axlaböndin, lopapeysan,
ullarsokkar og gúmmískór, en á
kvöldin alltaf farið í betri fötin. Ég sé
hann úti á Harðbak dragandi stóra
trjáboli á land, alltaf að huga að rek-
anum. Veiða silung í Harðbaksvatn-
inu, á sumrin í net, á veturna í gegn-
um ís. Fara á litlum bát út á opið haf
frá Hraunhöfninni að leggja fyrir sjó-
birting og hvað gat hann gert að því
þó að einn og einn lax slæddist með?
Á Harðbaksholtunum að sinna æðar-
varpinu, dúntöku og kríuvarpinu sem
Jónas stjórnaði sköruglega og leyfði
ættingjum og vinum að fara í eina
skipulagða eggjaleit, vanalega í
kringum sjómannadaginn. Ég sé
hann úti í Hraunhöfn, ekki að mal-
bika heldur „teppaleggja“ vegslóða á
stórgrýttum malarkambinum og í
heimavatninu við Harðbak að byggja
upp nýjan varphólma, allt efnið flutt
á bíl og síðan á árabát og í dag stend-
ur þessi hólmi grænn og fallegur og
æðarkollan búin að nema þar land.
Verðugt minnismerki um mætan
mann. Úti í „Hosiló“ að undirbúa æð-
arvörp komandi sumra og geta næstu
kynslóðir væntanlega gengið þar að
„kolluprikum“ vísum. Á haustin í
berjamónum á Fjallgarðinum,
Skörðum og í Þverárdal, svo að Holla
hans gæti bæði fryst og sultað.
Ég minnist hans á fullu í allskyns
félagsstarfi. Ófáar ferðirnar farnar í
spilamennsku á vestursléttuna, kór-
söngur og reyndar allur söngur hans
yndi og nú síðast undir gítarspili á
öldrunardeild sjúkrahússins á Húsa-
vík. Og aldrei létu þau Jónas og Holla
sig vanta ef einhverjar uppákomur
voru í boði og skipti þá engu hvort um
var að ræða söngskemmtun eða ball
með Skítamóral.
Ég man líka ferðirnar með honum
þegar ég var barn og hvað hann lagði
mikið upp úr því að fræða okkur
krakkana um öll örnefni og kennileiti
og sögur þeim tengdar, sérstaklega á
Melrakkasléttu og í Presthólahreppi
og hlýddi mér síðan yfir í öllum ferð-
um eftir það alveg fram á mín fullorð-
insár.
Jónas var alla tíð fullur af lífskrafti
en varð á endanum að beygja sig fyrir
Elli kerlingu. Hann hefði orðið 95 ára
hinn 16. ágúst á þessu ári og hafði
mikinn hug á því að endurtaka leik-
inn frá því á 90 ára afmælinu, þegar
við hittumst öll í Skagafirðinum og
vafalaust hefði svo orðið hefði honum
enst aldur til. Æðri máttarvöld höfðu
hinsvegar annað í huga og öll verðum
við að lúta því og hlýða kallinu.
Ég kveð þig, Jónas fóstri minn, og
þakka þér óendanlega fyrir allt.
Þóra.
Jónas er dáinn, minningarnar
hrannast upp. Í okkar huga var Jónas
mjög merkilegur maður, ekki endi-
lega á mælikvarða tilvísana á verald-
arvefnum heldur á þann mannlega
mælikvarða sem raunverulega skipt-
ir máli.
Ferðir fjölskyldunnar til Raufar-
hafnar hér áður fyrr eru sveipaðar
dýrðarljóma. Hvers vegna sú var
raunin vita allir sem hafa heimsótt
þau Hollu og Jónas. Já, við segjum
Hollu og Jónas, því þó að þetta sé
minningargrein um hann Jónas þá
voru þau hjónin alltaf eins og eitt í
okkar huga, ekki Holla, ekki Jónas,
heldur Holla og Jónas.
Unga kynslóðin heillaðist af Jónasi
eins og börn gerðu alla tíð. Hann var
hress, hafði oft hátt, sagði sögur og
var skemmtilegur. Þetta kunnu allir
að meta, jafnt börn sem fullorðnir. Til
viðbótar við hressa, hástemmda
sögumanninn kom trausti fjölskyldu-
og náttúrumaðurinn. Maðurinn sem
mældi lífsgæðin ekki endilega í ver-
aldlegum gæðum heldur miklu frek-
ar í samveru með sínum eða með
sjálfum sér úti í náttúrunni.
Og við héldum áfram að fara aust-
ur. Fjölskyldurnar eignuðust sum-
arbústað í Öxarfirðinum sem varð
sameiginlegur sælureitur okkar allra
auk þess sem ferðir til Raufarhafnar
voru fastir liðir. Með árunum öðluð-
ust ferðir okkar austur að vissu
marki annað innihald en áður. Það
sem hinsvegar breyttist ekki voru
hjónin á Raufarhöfn. Þau voru alltaf
til staðar, samrýnd, hress og
skemmtileg.
Jónas fór ekki alltaf troðnar slóðir.
Hann fékk fjölda hugmynda, margar
óvenjulegar og hann framkvæmdi
ýmsar þeirra. Hann lifði í takt við
náttúruna, rekinn, fuglinn og fiskur-
inn á Harðbak spilaði stórt hlutverk í
hans lífi. Lífssýn Jónasar smitaði út
frá sér, hann fékk okkur til að opna
augun og sjá m.a. fegurðina á Mel-
rakkasléttu, nokkuð sem áður hafði
verið hulið sumum okkar. Og hann
gerði meira. Jónas gekk svo langt að
leggja út dregil, ekki rauðan en dreg-
il samt, sem auðveldar okkur hinum
að upplifa Hraunhafnartangann.
Nú hefur þessi athafnamaður
fengið hvíldina löngu. Við sem vorum
svo heppin að fá að kynnast honum
segjum takk fyrir okkur og biðjum
Guð að blessa minningu þessa mæta
manns.
Fjölskyldan á Ólafsfirði,
Valgerður, Guðmundur
og Friðgeir.
Jónas Finnbogason