Litli Bergþór - 01.07.2010, Blaðsíða 23

Jón yngri að Reykjadal í sömu sveit. Valdís að
Galtafelli dó af barnsburði 12. júlí 1844. Þá fór til afa
míns Margrét Grímsdóttir frá Skipholti. Rúmu ári
seinna giftust Einar og Margrét. Það var 6. nóvember
1845. Þau eignuðust tvo sonu. Annar þeirra var faðir
minn, en hinn var Þorsteinn, er lengi bjó að Höfða í
Biskupstungum. Einar föðurafi minn og Katrín, amma
mín í móðurætt, voru systkin, böm Jóns Einarssonar
hreppstjóra og dannebrogsmanns í Kópsvatni. Hann
var fæddur að Berghyl 18. október 1791, dáinn að
Kópsvatni 25. ágúst 1855. Hans faðir var Einar,
fæddur í Skipholti 1757, dáinn að Kópsvatni 28.
september 1826. Faðir Einars var Jón Jónsson,
hreppstjóri í Skipholti, fæddur á þeim bæ 1729, dáinn
að Skipholti 8. desember 1800.
Eins og áður um getur bjuggu foreldrar mínir að
Þórarinsstöðum. Sumarið 1890 liggur faðir minn
rúmfastur og deyr 25. september um haustið. En Einar
afí minn deyr að Laugum 2. nóvember 1890, og var
því ekki nema rúmur mánuður á milli þeirra feðga.
Þetta sama haust fæddi móðir mín barn sitt tveim
vikum eftir að faðir minn dó. Þá voram við systkinin
fimm og hið elsta níu ára. Veturinn 1890-91 munu hafa
verið erfiðar ástæður hjá móður minni. En um vorið
1891 fór til hennar Guðmundur Jónsson frá Syðra-Seli.
Þau giftust það sama vor og bjuggu á Þórarinsstöðum,
en seinna að Jötu í tvö ár og þá að Kópsvatni. Þau
eignuðust þrjú börn, en eitt þeirra dó fárra vikna
gamalt. A Kópsvatni dó móðir mín 25. september
1923. Sama vorið sem móðir mín giftist aftur, eða
1891, var ég tekinn til uppfósturs að Laugum af
föðurbróður rnínurn Jóni eldra og konu hans Þorbjörgu
Einarsdóttur. Það var efnað heimili og myndarlegt í
alla staði, margt hjúa en fátt af börnum, aðeins
Ingibjörg dóttir þeirra hjóna, hún var á sama aldri og
ég, og Einar, sem var níu árum eldri en ég. Hann var
frá íyrra hjónabandi Jóns. Fyrri kona hans var
Ingibjörg, systir Jóns, er lengi bjó að Hellisholtum.
Þau hjón áttu þrjá drengi, en tveir dóu ungir, báðir úr
barnaveiki. I byrjun veikinnar var Einari komið íyrir á
öðrum bæ, og var það talið að hafi orðið honum til lífs.
Það fyrsta sem ég starfaði á Laugum, var ljárhirðing
bæði sumar og vetur. Það var féð sem ég hafði mest
ánægju af. Eg var ungur þegar ég íyrst fór að geta
gefið á lambhúsi, þó það yrði að bera heyið til
lambanna. Lambhúsin vora þrjú, í einu vora 10 lömb,
öðru 20 og því þriðja 30. í þá daga vora ekki
heyhlöður nema við ljárhúsin sem voru úti um hagana.
Þær hlöður voru nefndar kuml. Sunnan til við
Gildurhagann var fjárhús fyrir eldri ærnar, sem nefnt
var Stekkjatún. Kringum húsið var túnblettur sem gaf
af sér 30 hestburði af töðu og var sú taða öll gefm
ánum. Þar var einnig fjárrétt, og æmar reknar þar að til
rúnings og mörkunar. Lömbin voru borin úr réttinni og
í húsið og lokuð þar inni yfír nóttina, það var nefnt að
stía. Ærnar voru svo úti yfír nóttina, þær héldu sig í
kringum húsið, því þær heyrðu lömbin jarma þar inni.
I þá daga var fært frá ánum sem sagt á hverjum bæ í
sveitinni. A Laugum voru venjulega 60 ær í kvíum en
orðið kvíar er til orðið vegna þess að negldir voru
Kristjana Kristjánsdóttir og Einar Grímsson.
saman flekar eða grindur, sem svo voru bundnir
saman, svo að úr varð fjárrétt. I þessari fjárrétt voru
ærnar mjólkaðar. Kvíarnar voru hafðar á sléttri flöt, og
færðar til kvölds og morgna.
Dag þann sem færa átti frá var vandlega smalað,
lömbin voru borin úr réttinni og inn í húsið og heft
með þar til gerðum ullarhöftum, því það átti að reka
þau fjögurra til fimm kílómetra leið í höftunum upp í
Stekkjartún að Jötu sem er næsti bær fyrir ofan Laugar.
Allt heimilisfólkið var við lambareksturinn, því það
var bæði seinlegt og erfitt verk og oft þurfti að hvíla
þau, því þau mæddust fljótt og fleygðu sér niður af
mæði. Þegar búið var að koma þeim inn í ljárhúsið að
Jötu voru þau tekin úr höftunum og morguninn eftir
var þeim hleypt saman við lambarekstra, sem komu
sunnan að, og að því búnu voru þau rekin til afréttar.
Fyrst lengi eftir fráfærur voru æmar látnar liggja
inni í húsi um nætur. Húsið var mokað út á degi
hverjum og borinn í það fjallamosi, sem fluttur var
heim að húsinu fyrir fráfærur. Vinnukonurnar fóru til
skiptis með ærnar á morgnana kl. fjögur og pössuðu
þær fram að mjaltatíma. Þá tók ég við ánum og sat hjá
þeim eins og það var nefnt, þótt ekki mætti nú oft sitja.
Margt sumarið var tekinn piltur úr sjávarplássi til að
passa með mér ærnar því það var helzt ekki hægt fyrir
einn. Við sátum hjá ánum á milli mála og á kvöldin
áður en þær voru látnar inn í hús.
Úr ljóðum Einars
A leið milli fjárhúsa.
Það var vetur, frost og fönn,
ijúk og kuldaveður.
Kári snjóinn keyrði í hrönn
kynngi afli meður.
Eg var sendur út á hjam,
átti fé að sinna.
Eg var lítill, ég var bam,
ætlað þó að vinna.
Aður en vissi að mig bar
þar átti ég leið að fara,
fugl í hjarni fastur var,
frosinn milli skara.
23 Litli Bergþór