Neytendablaðið - 01.06.2003, Blaðsíða 5

er vitað um gæðaeftirlit í verksmiðjunum
eða á upprunastað hvað varðar til dæmis
þungmálma, skordýraeitur, þrávirk efni,
gerla úr áburði og slíkt. Efnafræðingur
í Aberdeen lýsti þessu svona í samtali:
„Enginn fæðuhópur fannst með eins
mikið af varasömum efnum og fæðubót-
arefnin."
Fjölmargir auglýsingabæklingar hafa
verið bannaðir hérlendis. Dæmi um það
er bæklingurum Naten 1-2-3 „Vantareitt-
hvað í þig" - sem þó er enn í dreifingu
(30. janúar 2003), þrátt fyrir bann vegna
rangra staðhæfinga.
Annað dæmi er markaðssetningin á Kyo-
lic-hvítlauksvörum. Ýmsar staðhæfingar
við markaðssetningu þessarar afurðar
hafa verið bannaðar en samt eru þær
enn auglýstar (7. febrúar 2003): „Bætt
starfsemi lifrar" - „heilbrigðari blóðfita"
- „vörn gegn sýkingum" - „gegn streitu og
þreytu" - og svo má lengi telja.
Man einhver eftir Cutting gel, sem átti
að losa fitu til brennslu? Svo vill til að
Lyfjastofnun hefur gert framleiðanda að
eyða efninu á tryggilegan hátt og stöðva
auglýsingar: Blákalt bann við efninu. Um
þessa hlið mála er lítið fjallað.
Léleg frammistaða eftirlitsaðila
Leyfisveitingar og eftirlit með fæðubót-
arefnum eru í umsjá Lyfjastofnunar. í
Ijósi þess hversu líflegur markaðurinn
hefur verið þessi misserin er Ijóst að
Lyfjastofnun hefði þurft að sinna þessum
málaflokki betur. Hvergi annarstaðar í
markaðssetningu hérlendis er eins mikið
um auglýsingaskrum og ítrekuð brot á
21. grein samkeppnislaga um „rangar,
ófullnægjandi eða villandi upplýsingar
í auglýsingum". Er það mat sumra að
markaðurinn hefði aldrei orðið svona
óforskammaður, ef hann hefði ekki notið
afskiptaleysis þeirra opinberu stofnana
sem hafa vald til að stöðva ósvinnuna.
Það er kannski eðlilegt að margir skuli
trúa staðhæfingum seljenda þegar sömu
auglýsingarnar birtast misserum saman
og eru ekki stöðvaðar, - jafnvel þrátt fyrir
úrskurð um bann við birtingu þeirra. Það
er mikilvægt að þessum aðilum sé veitt
fjármagn til að gegna þeim skyldum sem
á þá eru lagðar. Neytendasamtökin telja
að það þurfi að stöðva mun fyrr alls kyns
misnotkun á leyfi Lyfjastofnunar til sölu á
vörum sem teljast fæðubótarefni. Teljist
efni skaðlaust fær það markaðsleyfi frá
Lyfjastofnun, en það leyfi er oft notað
til markaðssetningar, semsé: „Samþykkt
af Lyfjastofnun" ...og svo er efnið selt í
apótekinu! Vonandi er búið að taka fyrir
þetta.
Það er svo skoðun Neytendasamtakanna
að þessi málaflokkur þyrfti í heild að
heyra undir nýja Matvælastofnun til að
bæta eftirlitið frá því sem nú er.
Þess skal getið hér í lokin að auglýsinga-
bæklingar sem voru hirtir í nokkrum apó-
tekum og verslunum við gerð þessarar
greinar verða afhentir Samkeppnisstofn-
un til umsagnar. Munum við flytja ykkur
fréttir af niðurstöðum þegar Samkeppnis-
stofnun kemst til þess að úrskurða í þeim
málum.
Höfundur er Ólafur Sigurðsson
matvælafræðingur og stjórnarmaður
í Neytendasamtökunum
FLöSKUM EKKI Á ÞESSU...
VÍNV^BÚÐ
HöLOUM LANOINU HREINU. HIROUM ALLT bLER. www.vinbud.is
NEYTENDABLAÐIÐ 2.TBL. 2003 5