Neytendablaðið - 01.06.2003, Blaðsíða 20

Gæludýraframleiðsla
í búrum
eða hundarækt í atvinnuskyni?
Þeim íslendingum fjölgar sífellt sem hafa
hund á heimilinu. Sú var tíðin að hunda-
hald var stranglega bannað í Reykjavík, en
íhöfuðborginni, rétteins og öðrum þéttbýl-
isstöðum, halda nú margir hunda sem gælu-
dýr. Tegundunum fjölgar líka. Síðan inn-
flutningur hunda var heimilaður og sóttkví
sett upp í Hrísey hefur fólk í auknum mæli
tekið að hreinrækta ákveðin hundakyn og
hundasýningar eru líka orðnar fastur liður
í lífi margra hundaeigenda - hérlendis eins
og í svo mörgum öðrum löndum.
En hvaða kröfurgerirfólkoghvaða vænting-
ar gerir það þegar ákveðið er að verja sem
svarar kannski heilum mánaðarlaunum í
kaup á nýjum fjölskyldumeðlimi? Hvaða
kröfur er réttmætt að gera? Og hvaða
kröfur er raunhæft að gera? Við þessum
spurningum má vafalítið fá misjöfn svör,
en með tilliti til þess að hvolpur sem kem-
ur á heimilið á að líkindum eftir að vera
„einn af fjölskyldunni" næstu 10-15 árin,
er full ástæða til að velja hann af yfirvegun
og gera sér grein fyrir því fyrirfram hvaða
kröfur þarf að gera til hans. Jón Daníelsson
blaðamaður kannaði málefni hundaræktar
á íslandi fyrir Neytendablaðið, en tilefnið er
ekki síst kvartanir og fyrirspurnir sem borist
hafa til samtakanna.
Hundaræklun
Hundaræktendur á íslandi eru nú orðnir all-
margir. Hreinræktaðir hvolpar af ákveðnu
kyni geta verið nokkuð dýrir. 100-300
þúsund krónur mun ekki óalgengt að hrein-
ræktaður hvolpur kosti, en á móti kemur
að þeim fylgir vottorð þar sem ætt þeirra
er rakin. Hundaræktarfélag íslands annast
eftirlit og útgáfu slíkra ættbóka. Félagið var
stofnað árið 1969 og hefur síðan ættbók-
arfært 10 þúsund hunda af meira en 60
tegundum. Félagið er aðili að FCI, alþjóða-
sambandi hundaræktarfélaga.
Að sögn Þórhildar Bjartmarz, formanns
Hundaræktarfélagsins, er starfsemi lang-
flestra hundaræktenda afar smá í sniðum.
Þetta er fólk sem á nokkra hunda og frá
þeim koma örfá got á ári.
Frá þessari reglu er þó ein allstór undan-
tekning. Það er Hundaræktin í Dalsmynni
á Kjalarnesi sem hjónin Ásta Sigurðardóttir
og Tómas Þórðarson reka. Þar eru nú að
sögn Ástu um 80-90 ræktunardýr. Þetta
mun vera eina ræktunarstöðin þar sem
hundaeldið er beinlínis rekið sem atvinnu-
grein.
Kvartað til Neytendasamtakanna
Neytendasamtökunum hafa á undanförn-
um árum af og til borist kvartanir og fyr-
irspurnir frá hundaeigendum. Ólöf Embla
Einarsdóttir, lögfræðingurogyfirmaðurleið-
beininga- og kvörtunarþjónustu Neytenda-
samtakanna, segir að 5 formlegar kvartanir
hafi borist til samtakanna á síðustu tveimur
og hálfu ári en óformlegar fyrirspurnir séu
um 10-12 ári. Þetta er ekki hægt að kalla
háar tölur en Ólöf Embla segir athyglisvert
að allar kvartanir og langflestar fyrirspurnir
varði hunda frá Dalsmynni. Nánast óþekkt
er að kvartað sé yfir hundum frá öðrum
hundaræktendum.
Meðal þess sem kvartað hefur verið form-
lega yfir til Neytendasamtakanna nefnir
Ólöf Embla hjartagalla, langvarandi iðrasýk-
ingu og grun um rangfeðrun.
Útbreiddur fjandskapur
Ekki þarf að kafa djúpt ofan í málefni
hundaræktunar til að sjá að Hundaræktin
í Dalsmynni hefur aflað sér óvina. Ásta Sig-
urðardóttir var í Hundaræktarfélagi íslands
þar til í september 1999, þegar hún sagði
sig úr því. Þá hafði reyndar komið fram á
hendur henni ásökun um rangfeðrun og á
vegum Hundaræktarfélagsins höfðu DNA-
sýni verið send til Þýskalands til rannsókn-
ar. Niðurstaðan úr DNA-greiningunni varð
sú að faðerni hvolpsins hefði verið rangt
skráð. Það aftekur Ásta sjálf með öllu. Hún
telur fólk í innsta hring Hundaræktarfélags-
ins hafa verið á móti sér og bendir á þann
möguleika að röng sýni hafi verið send
til greiningar, en tekur fram að sér sé þó
ómögulegt að fullyrða nokkuð um það.
Einhver eða einhverjir hafa um skeið í skjóli
nafnleysis haldið úti sérstakri heimasíðu
á netinu þar sem Ástu Sigurðardóttur og
W
Hundaræktinni í Dalsmynni er fundið flest
til forráttu. Síðan ber yfirskriftina „Sannleik-
urinn um Dalsmynni" og hana er að finna á
slóðinni http://frontpage.simnet.is/jv1/um-
dalsmynni.html. Þessi slóð ber með sér að
hinn nafnlausi ábyrgðarmaður síðunnar sé
notandi „jv1" hjá Símanum-interneti. Guð-
mundur Már Kristjánsson hjá Símanum-
internet kvað sér vera óheimilt að gefa upp
hver þessi notandi væri, en sagði þó að það
yrði gert ef til dæmis lögregla leitaði eftir
því í kjölfar meiðyrðakæru.
Þótt aðeins sé stiklað á stóru má sömuleiðis
nefna til sögunnar heimasíðuna www.hvutt-
ar.net, sem tileinkuð er hundum, en þar er
fólk hvatt til að skrá sig á rafrænan undir-
skriftalista sem sagt er að sendur verði yfir-
völdum. í textanum er lögð til sú breyting
á reglugerð að þeir sem fá heimild til rækt-
unar hunda í atvinnuskyni skuli ekki hafa
fleiri en 15 hunda, eldri en sex mánaða, á
hundabúi sínu á hverjum tíma. Þegar þessi
listi var skoðaður að kvöldi 22. maí voru
á honum 878 nöfn og kennitölur og hafði
fjölgað um 18 frá kvöldinu áður.Tæpastget-
ur leikið vafi á, að þessum undirskriftum sé
fyrst og fremst stefnt gegn Hundaræktinni í
Dalsmynni.
Búraeldi
En hvað er það sem hefur skapað svo mikla
óvild í garð Ástu og Tómasar og atvinnu-
starfsemi þeirra? Eftir fjölmörg samtöl við
heimildarmenn og lestur ýmissa gagna
við vinnslu þessarar greinar virðist nánast
mega draga þetta saman í eitt orð - búra-
eldi. Eðli málsins samkvæmt er ekki unnt
að halda 80-90 hunda öðruvísi en að stía
þeim sundur og það er gert með því að
hafa þá í búrum eða stíum. Þetta þýðir þó
ekki að dýrunum sé haldið þar hreyfingar-
lausum, heldur er þeim hleypt út í útigerði
þar sem þeir fá að viðra sig til skiptis. Engu
að síður stendur óhaggað að dýrunum er
lengst af haldið innilokuðum í tiltölulega
þröngum stíum og mörgum hundavinum
virðist blöskra sú meðferð ein og sér, án
tillits til þess hvernig hugsað er um dýrin
að öðru leyti.
20 NEYTENDABLAÐIO 2. TBL. 2003