Neytendablaðið - 01.06.2003, Blaðsíða 23

umhverfisvænt
prentverk
m,
W
Fyrsta tölublað Neytendablaðsins á
þessu ári markaði tímamót í sögu þess
því að það var prentað hjá GuðjónÓ,
fyrstu og einu prentsmiðjunni á íslandi
sem hefur staðist kröfur norræna um-
hverfismerkisins Svansins um prentverk.
Neytendasamtökin hafa stuðlað að
framgangi Svansins frá því að merkið
var fyrst kynnt til sögunnar árið 1989
og það er vel við hæfi að hann prýði
málgagn samtakanna á 50 ára afmæli
þeirra. Það er líka stefna Neytendasam-
takanna að hvetja framleiðendur til að
framleiða og selja vörur í sem mestri
sátt við umhverfið. Af þessu tilefni ræddi
Neytendablaðið við Ólaf Stolzenwald
forsvarsmann GuðjónÓ prentsmiðju
og starfsmann Umhverfismerkjaráðs ís-
lands, Sigrúnu Guðmundsdóttur.
Þegar Svanurinn var settur á laggirnar
á sínum tíma var það yfirlýst markmið
Norrænu ráðherranefndarinnar að stuðla
að sjálfbærri þróun og þá helst með því
að örva neyslu almennings á umhverfis-
vænum vörum og hvetja þar með til
aukinnar framleiðslu á slíkum vörum.
„Það getur verið ansi snúið að finna um-
hverfisvænar vörur hjálparlaust," segir
Sigrún. „Innihaldslýsingin á sjampóinu
eða þvottaefninu sýnir okkur að ekki
er um einfalt mál að ræða. Fæst okkar
vita nóg um þessi efni til að við áttum
okkur á þýðingu þeirra fyrir umhverfið,
en norræna umhverfismerkið Svanurinn
einfaldar þetta stórlega. Ef Svanurinn er
á vörunni getum við sleppt öllum frekari
pælingum og verið örugg um að kaupa
umhverfisvæna gæðavöru, því þeir einir
fá að merkja vörur sínar með Svaninum
sem hefur tekist að uppfylla strangar kröf-
ur um umhverfisálag vörunnar, sem og
gæðakröfur - því léleg vara getur aldrei
orðið umhverfisvæn," segir Sigrún.
Svanurinn nýtist framleiðendum ekki
Ólafur Stolzenwald forstöðumaður prentsmiðjunnar GuðjónÓ og Sigrún Guðmundsdóttir
starfsmaður Umhverfismerkjaráðs íslands.
síður en neytendum, þar sem þeir geta
sýnt fram á það með óyggjandi hætti
að þeir standist strangar kröfur um um-
hverfisálag. Einnig er gert ráð fyrir því
að framleiðendur hafi fjárhagslegan
ávinning af merkinu, því með vaxandi
meðvitund hins almenna neytanda
eykst eftirspurn eftir umhverfisvænni
framleiðslu og þá hafa svansmerktu
vörurnar ákveðið forskot á aðrar.
Ólafur Stolzenwald segir prentsmiðju
GuðjónÓ þurfa að uppfylla margvís-
legar og strangar kröfur til að fá að nota
Svaninn á sína framleiðslu. „Þær ná yfir
svo að segja allan feril vörunnar, allt frá
hráefnum til förgunar. Pappírinn sem
við notum verður að standast kröfur frá
Norræna umhverfismerkinu, sem og litir,
lökk, hreinsiefni o.s.frv. Við þurfum líka
að sýna fram á að losun á silfri út í skólp-
kerfið sé í lágmarki, meðhöndlun á sorpi
sé rétt og margt fleira." Það er |dví í mörg
horn að líta, en kostirnir við að uppfylla
allar þessar kröfur eru líka margir og
ótvíræðir. Þannig segir Ólafur til dæmis
að starfsumhverfi hafi batnað til muna
frá því sem áður var eftir að hætt var
að nota sterk efni við þrif á prentvélum
prentsmiðjunnar. „Núna notumst við
eingöngu við jurtaolíu og vatn á flestar
vélar en aðeins sterkari efni í lokuðu kerfi
á stærstu prentvélina. Aður notuðum
við einar tíu tegundir af sterkum efnum,
þannig að hér hefur orðið stór breyting
á."
Það liggur í eðli prentiðnaðarins að
mikið fellur til af sorpi við framleiðsluna
og Ólafur segir flokkun þess, eyðingu og
endurvinnslu stóran þátt í umhverfis-
starfi prentsmiðjunnar. Um 30 tonn af
slíku falla til á ári hverju.
„Þetta er aðallega pappír, umbúðir og
bylgjupappi, auk ýmissa spilliefna," segir
Ólafur, „og þetta er allt flokkað og því
skilað til viðurkenndra aðila. Sorp er því
í algjöru lágmarki frá okkur en við getum
gert enn betur hvað lífræn efni varðar.
Flagur okkar og umhverfisins vænkast
enn þegar endurvinnslustöðvarnar fara
að endurvinna plastefni ýmiss konar og
rafmagnstæki." Fyrsta skrefið í að draga
úr sorpmagni, segir Ólafur, er hins vegar
að koma í veg fyrir að það verði til, og
það gerist með betri nýtingu á pappírn-
um.
„Nýtingin hefur batnað mikið hjá
okkur og við teljum vitund um betri
pappírsnýtingu hafa aukist hjá starfs-
mönnum prentsmiðjunnar. Útbúið var
sérstakt forrit sem reiknar út pappírsúr-
kast og hvort merkja megi vöruna með
Svaninum, en skilyrði norræna umhverfis-
merkisins kveða á um að afskurður af
örkinni megi ekki vera meiri en 20%o.
Við höfum einnig reynt að benda
viðskiptamönnum okkar á hvað betur má
fara við hönnun prentgripa og nýtingu
hráefna. Oft er þetta millimetraspursmál
og kostnaður fer niður um leið og
nýtingin batnar."
Sem fyrr segir er miðað við að
framleiðendur njóti góðs af Svaninum
ekki síður en neytendur og Ólafur er
ekki frá því að fjárhagslegur ávinningur
af þessari sérstöðu prentsmiðjunnar
á íslenskum markaði sé nokkur, auk
ávinningsins fyrir umhverfið. „Við finn-
um fyrir mikilli svörun frá markaðnum
og fjölmargir viðskiptavinir okkar vilja
umhverfismerkið á sína prentgripi. Menn
sjá margfeldisáhrifin af því að velja um-
hverfismerkta vöru, og það sést líka vel á
okkar litla fyrirtæki hvað hægt er að gera
til minnka álag á umhverfið."
NEYTENDABLAÐIÐ 2. TBL. 2003 23