Neytendablaðið - 01.06.2003, Blaðsíða 11

• •
• •
Oryggi voru
- Neytendavernd á tæknilegum forsendum
„í framtíðinni munum við huga minna að
framleiðandanum og meira að neytand-
anum." Þetta sagði Franklin D. Roosevelt
Bandaríkjaforseti árið 1932.
Ohætt er að fullyrða að hann reyndist
sannspár. Nú er það svo að þær kröfur
sem gerðar eru til vöru taka fyrst og síð-
ast mið af því að þær ógni ekki heilsu,
öryggi eða umhverfi neytenda. Þetta
endurspeglast í vöruöryggislögun-
uni en þar segir meðal annars
að framleiðendur megi einungis
markaðssetja örugga vöru (lög
um öryggi vöru og opinbera
makaðsgæslu nr. 134/1995, 2.
gf-)-
Rammi um aukið öryggi
Á undanförnum árum hefur
íslenskum framleiðendum og inn-
flytjendum vöru verið skapaður
rammi sem ætlað er að auka ör-
yggi vöru á markaði hér á landi.
Þennan ramma má skilgreina
sem neytendavernd á tæknilegum
forsendum sem grundvallast í því
að sömu kröfur eru gerðar til vöru
sem markaðssetja á hér á landi og
í öðrum löndum innan Evrópska
efnahagssvæðisins. Þessar kröfur eru
settar fram í tilskipunum en nánari tækni
leg útfærsla kemur fram í samhæfðum
evrópskum stöðlum (sem gilda ein-
nig sem íslenskir staðlar). Þetta þýðir
að hugtakið „innanlandsmarkaður" er
ekki lengur til í eiginlegri merkingu, sér-
fslenskar reglur gilda ekki lengur fyrir
framleiðendur. Jafnframt þýðir þetta að
markaðssvæði íslenskra framleiðenda
hefur stækkað til muna.
Það er mikilvægt að nú skuli vera til rammi
þar sem hugtökin neytendavernd og
neytendavörur eru skilgreind. Það þýðir
í raun að íslenskir neytendur geta nú í
auknum mæli gert kröfur til þeirrar vöru
sem þeim er boðin. Við þessar aðstæður
er einnig brýnt að neytendur geri sér fylli-
lega grein fyrir því hvaða kröfur þeir geta
gert til vöru.
Neytendafræðsla hefur þó ekki náð
að festast í sessi hér á landi enda má
fullyrða að skilningur á hugtakinu neyt-
endavernd sé hér ekki til staðar nema að
hluta til og nái einungis til fjármála og
matvæla. Þegar kemur að því að ræða
til þeirra eru gerðar. Samspil neytenda,
atvinnulífsins og hins opinbera myndar
heild sem kemur öllum til góða.
Fram að þessu hefur skort heildræna
stefnu og uppbyggingu á sviði vöruör-
yggis- og neytendamála hér á landi.
Verkefni sem tengjast vöruöryggi og neyt-
favernd eru vistuð hjá margvíslegum
tofnunum og þrátt fyrir að Löggild-
ingarstofa hafi það hlutverk að sam-
hæfa eftirlit með vöru á markaði
er það ekki hlutverk stofnunar-
innar að móta stefnu komandi
ára á sviði neytendamála. í því
samhengi er athyglisvert að líta til
landa eins og Lettlands, sem er nú
\ hópi umsóknarríkja um aðild að
Evrópusambandinu. Þeirra lausn
er að setja verkefni vöruöryggis
og neytendaverndar undir einn
hatt, svokallaða neytendavernd-
arstofnun, í stað þess að dreifa slík-
um verkefnum á margar stofnan-
ir. Vissulega eru þessi verkefni
ólík, og mörg þeirra eiga ekki
heima saman, en mestu skipt-
ir að hér á landi skortir skýra
og heildstæða stefnu á þessu
sviði, og samþættingu milli
hinna ýmsu stofnana
sem sinna vöruör-
yggismálum á einn
eða annan hátt.
Æskilegt væri að
umræða um
neytenda-
vernd á ís-
landi fengi
þann sess
sem hún verð-
skuldar. Það er öllum í hag, neytendum,
atvinnulífinu og eftirlitsaðilum.
Fjóla Guðjónsdóttir skrifar
Höfundur er deildarstjóri
markaðsgæsludeildar Löggildingarstofu
(veffang: www.ls.is)
neytendavernd
út frá forsendum vöruöryggis verð-
ur oft fátt um svör.
Órjúfanlegt samspii
Hins vegar er ekki hægt að líta framhjá
því að það á að vera órjúfanlegt sam-
spil á milli eftirlits yfirvalda með öryggi
vöru á markaði, upplýsinga til framleið-
enda og innflytjenda vöru og árvekni
neytenda. Stjórnvöld treysta á að hinn
almenni neytandi fylgist með og geri
kröfur, bæði til þeirra sem setja vörur á
markað og til þeirra sem ætlað er að fylgj-
ast með að vörurnar uppfylli kröfur sem
NEYTEN0ABIAÐIÐ2. TBL.2003 11