Neytendablaðið - 01.06.2003, Blaðsíða 7

Frelsi í fjármálum
Borið saman við önnur lönd í Evrópu er
ísland í þriðja sæti þegar skoðaðar eru
skuldir heimila miðað við ráðstöfunar-
tekjur. Rándýr neyslulán eru aðgengi-
leg hjá öllum lánastofnunum og hvetja
til aukinnar skuldsetningar. Þessi þróun
er varasöm en þó er aldrei of seint að
grípa i taumana. Ráðgjafarstofa um
fjármál heimilanna veitir aðstoð þeim
er verst eru settir og einnig á að vera
hægt að semja við banka og lánastofn-
anir um greiðsluaðlögun. Þeir sem vilja
snúa af skuldabrautinni og vilja gjarnan
finna meira svigrúm eða frelsi í fjármál-
um ættu að hlusta á það sem Ingólfur
H. Ingólfsson félagsfræðingur hefur að
segja, en hann hefur haldið námskeið
um fjármál heimilanna við góðar undir-
tektir.
Aðdragandinn að þessu námskeiðahaldi
var sá að Ingólfur og kona hans fóru að
skoða fjárhagsstöðu heimilisins með
gagnrýnum augum. Þá komust þau að
því að tekjurnar voru ekki vandamálið
heldur útgjöldin og það hvernig farið var
með peningana.
Árangurinn af þeirri naflaskoðun var svo
fjármálanámskeiðið „Úr mínus í plús".
Ingólfur bendir á að margir séu í erfiðri
fjárhagsaðstöðu, jafnvel fólk með ágæt-
is laun. Algengast sé þá að fólk reyni
að auka tekjurnar. Það geti hins vegar
verið einfaldara að einbeita sér að því
að minnka skuldirnar og ná stjórn á út-
gjöldunum.
Meginmarkmiðið með námskeiðunum
er að kenna hvernig hægt er að fá meira
fyrir þá peninga sem til eru, auka frjálsar
ráðstöfunartekjur heimilisins og mynda
sjóði til sparnaðar eða fjárfestinga. Eitt
af lykilhugtökunum er „frelsi í fjármál-
um" en það merkir að losna undan valdi
peninganna, því að Iffið verður miklu
skemmtilegra þegar það hættir að snú-
ast um peninga. Þetta hljómar eins og
mótsögn en er það ekki, því hafi maður
nóg til ráðstöfunar gefst tími til að hugsa
um annað.
Dýrt aÖ skulda
Ingólfur bendir á að miðað við núverandi
skuldastöðu heimilanna og vaxtastigið í
landinu, sé meðalmaður að eyða um
þriðjungi ævitekna í lán og vexti af
þeim. Það gefi því auga leið að með því
að greiða niður lánin eins hratt og mögu-
legt er aukast ráðstöfunartekjur heimil-
anna verulega.
Margir telja sig ekki hafa efni á að spara
en taka þó hiklaust neyslulán. Þessi lán
eru mjög dýr og mikilvægt að átta sig á
því í upphafi hvað lánið kostar. Lán upp
á 1 milljón króna á 10% vöxtum kostar
100.000 krónur á ári og ef lánið er til
fimm ára kostar lánið 500.000 krónur á
þessum fimm árum.
Heimilin ættu í raun ekki að taka neyslu-
lán. Ef hægt er að bfða með að kaupa
sófasettið eða nýjan bfl er mun hag-
stæðara að leggja þá upphæð til hliðar f
hverjum mánuði sem annars hefði farið
í afborganir. Þannig fást innlánsvextir á
upphæðina og vextir og allur sá kostn-
aður sem fylgir lántöku sparast. Það
getur líka verið hálfdapurlegt að borga
af neysluláni mörgurn mánuðum eftir að
neyslan átti sér stað.
Á námskeiðinu fer Ingólfur ýtarlega f
áhrif vaxta á skuldir og sparnað. Það get-
ur verið óþægilegt að horfast í augu við
þá háu vexti sem við borgum af lánum
en hins vegar er mikilvægt að gera sér
grein fyrir því að sömu lögmál gilda um
innlánsvexti.
Hafa ber f huga, bæði hvað varðar lán-
töku og sparnað, að það sem skiptir
mestu máli er hversu háir vextirnir eru
og hversu langur lánstíminn er.
Útgjöld og sparnaöarleiöir
Heimilin eru í raun litlar rekstrareiningar
og mikilvægt er að fólk haldi heimilis-
bókhald sem gerir því kleift að skoða
nákvæmlega í hvað peningarnir fara.
Útgjaldastýring er mikilvæg og ekki síð-
ur viðhorfið til peninga. Ingólfur veltir
upp þeirri kenningu á námskeiðunum
að fjárhagsvandi fólks sé oft hegðunar-
vandi. Það sé því mikilvægt að horfast
f augu við skuldirnar og það sé reyndar
nauðsynlegt ef það á að takast að snúa
þróuninni við.
lngólfur segir vel hægt að spara jafnframt
þvf að greiða niður skuldir, sem er þó
mikilvægasti sparnaðurinn.
Á námskeiðinu er „veltugreiðslukerfið"
kynnttil sögunnar, en það gengur út á að
greiða reglulega og vaxandi upphæð inn
á höfuðstól lánsins. Þá bætir maður til
Ingólfur H. Ingólfsson
dæmis 10.000 krónum við greiðslubyrð-
ina af láninu aukalega og borgar þessar
10.000 krónur beint inn á höfuðstólinn.
Þannig er hægt að greiða lánið mun hrað-
ar niður.
Ingólfur mælir einnig með að fólk leggi
í sparnað f hverjum mánuði jafnvel þótt
ekki sé verið að greiða niður skuldir. Það
sé mikilvægt að fólk finni að það getur
sparað en vissulega krefst breytt fjárhags-
hegðun aga og viljastyrks og það læra
menn á námskeiðinu.
Aftur verður boðið upp á námskeiðin í
haust og einnig er fyrirhugað að halda
námskeið sérstaklega ætlað ungu fólki,
ogstyttri námskeið ætluð litlum fyrirtækj-
um og stofnunum.
Skráið ykkur á póstlistann á netinu
Á heimasíðu Neytendasamtakanna,
www.ns.is, er hægt að skrá sig á
póstlista. Með því að skrá sig þar fær
viðkomandi tölvubréf þegar nýtt efni
kemur á heimasíðuna. Það er gott
að fylgjast með. Munið því að skrá
ykkur á póstlistann, það þarf bara að
fara inn á viðkomandi hlekk og skrá
netfang sitt.
Afsökunarbeiðni
í síðasta tölublaði Neytendablaðsins
birtum við grein þar sem rifjuð var
upp saga Neytendasamtakanna í til-
efni af 50 ára afmælis samtakanna
23. mars. Þvf miður láðist að geta um
höfund greinarinnar, sem var Ragn-
hildur Guðjónsdóttir varaformaður
Neytendasamtakanna. Neytendablaðið
biður Ragnhildi velvirðingar á þessum
mistökum.
NEVTENDABLADIB2.rBL.2003 7