Bændablaðið - 16.01.2007, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Þriðjudagur 16. janúar 20074
100 millj ón ir króna standa nú
vís inda fólki há skól anna til boða
úr Um hverf is- og orku rann sókna-
sjóði Orku veitu Reykja vík ur, en
fyr ir tæk ið hef ur í sam starfi við
há skól ana sjö sem eru Há skóli
Ís lands, Há skól inn í Reykja vík,
Há skól inn á Bif röst, Land bún-
að ar há skól inn, Lista há skól inn,
Kenn ara há skóli Ís lands og Jarð-
hita skóli Sam ein uðu þjóð anna.
Á veitu svæði fyr ir tæk is ins er
nú aug lýst eft ir rann sókn ar til lög um
á starfs sviði þess. Auk þess að aug-
lýsa eft ir hug mynd um vís inda fólks-
ins sjálfs leit ar Orku veit an með al
ann ars sér stak lega eft ir rann sókn-
um á há spennu lín um í jörðu, hag-
kvæmni at hug un á me tang as vinnslu
úr skólpi og ill gres is eyð ingu með
hita veitu vatni í stað eit ur efna.
Fyrstu styrk irn ir
Guð laug ur Þ. Þórð ar son, stjórn ar-
for mað ur Orku veit unn ar, sagði í
sam tali við Bænda blað ið að þetta
væri í fyrsta sinn sem fyr ir tæk ið
veitti svona styrki.
,,Við leggj um nú aukn ar áhersl-
ur á rann sókn ir og þró un hjá fyr ir-
tæk inu og um leið mun þetta styrkja
há skóla sam fé lag ið í land inu. Við
stönd um mjög fram ar lega, ef ekki
fremst í heim in um, á hefð bundn um
svið um Orku veit unn ar. Nefna má
sem dæmi þá ís lensku tækni þró un
sem varð varð andi varma skipti á
Nesja völl um sem spar aði fyr ir tæk-
inu 1,2 millj arða króna. Jarð hita-
skóli Sam einu þjóð anna er stað-
sett ur hér á landi vegna þess hve
fram ar lega við stönd um á þess um
svið um. Það eru hins veg ar marg ir
að fara inn á þessi svið og til þess
að halda for yst unni þurf um við að
leggja meira fé í rann sókn ir og þró-
un. Og í stað þess að gera þetta allt
ein ir vild um við fara út í sam starfa
við há skóla lands ins,“ sagði Guð-
laug ur Þór.
Ís lensk ar upp finn ing ar
Hann seg ir fram tíð Orku veitu
Reykja vík ur fólgna í að nýta auð-
lind ir jarð ar á skyn sam leg an og
sjálf bær an hátt. Með sjóðn um vilji
menn efla rann sókn ir enn frek ar og
fá fram góð ar hug mynd ir í um hverf-
is- og orku mál um, til ábata fyr ir
ís lenskt sam fé lag og fyr ir tæk ið.
Orku veit an hef ur nú þeg ar not ið
mik ils fjár hags legs ávinn ings af
upp finn ing um ís lenskra vís inda- og
hug vits manna og að von ast sé eft ir
að svo verði áfram.
,,Einn ig vilj um við með þessu
stuðla að fram gangi há skóla sam fé-
lags ins og leggja okk ar að mörk um
til upp bygg ing ar fram úr skar andi
rann sókn ar há skóla”, seg ir Guð laug-
ur Þór.
Um sókn ar frest ur um styrk ina
er til og með 15. febrú ar nk. og ein-
ung is er hægt að sækja um styrki
með raf ræn um hætti á vef sjóðs ins,
www.or.is/uo or. Auk þess að leita
til há skóla sam fé lags ins með nýj ar
hug mynd ir og til tek in úr lausn ar efni
á starfs sviði Orku veit unn ar, mun fyr-
ir tæk ið aug lýsa á næstu vik um eft ir
sum ar kröft um stúd enta til að inna
af hendi vís inda störf sem telj ast til
reglu bund inn ar starf semi fyr ir tæk-
is ins. Aug lýst verð ur eft ir starfs fólki
í þessi verk efni á vef síðu Um hverf-
is- og orku rann sókna sjóðs ins, www.
or.is/uo or, í febrú ar.
Ögr andi og að kall andi verk efni
Auk þess að hvetja ungt vís inda fólk
til hug mynda auðgi, ósk ar Orku veit-
an sér stak lega eft ir að vís inda fólk
tak ist á við neð an greind verk efni:
Nið ur dæ ling CO2: Nýt ing jarð hita-
svæða til til rauna til að binda kol tví-
sýr ing í ba sísk um jarð lög um.
Nýt ing vetn is í sam göng um: Til-
rauna verk efni í notk un vetn is knúna
fólks bíla hér á landi.
Gas vinnsla úr skólpi – hag kvæmni-
at hug un: Könn un á fýsi leika þess að
vinna me tang as í nýt an legu magni í
fráveitu kerfi Orku veitu Reykja vík ur.
Nýt ing há hita til ör veru rann sókna:
Verk efn ið snýst um nýt ingu jarð-
gufu til rann sókna á hita kær um
ör ver um.
Áhrif skóg rækt ar á vatns ból og
vatns gæði: Rann sókn á áhrif um
ólíkra plöntu teg unda á ná læg
vatns ból.
Upp græðsla með há lend is gróðri:
Til raun ir með upp græðslu með teg-
und um sem fyr ir eru á rösk uð um
svæð um í stað að fluttra teg unda.
Rann sókn á nýt ingu hita veitu-
vatns til eyð ing ar á óvel komn um
gróðri, sbr. gang stétt ir.
Nýt ing skilju vatns til raf magns-
fram leiðslu – hag kvæmni at hug-
un: Arð sem is út tekt á mis mun-
andi að ferð um við nýt ingu þess
skilju vatns sem til fell ur í jarð-
varma virkj un um til raf magns fram-
leiðslu og hugs an lega þró un nýrra
að ferða við nýt ingu þess.
Sam an burð ur á há spennu lín um og
jarð strengj um: Verk efn ið felst í
sam an burði á þess um kost um við
flutn ing raf magns með til liti til
út lits, um hverf is, tækni og kostn-
að ar. Sdór
Vís inda fólki há skól anna standa
100 millj ón ir króna til boða
Þrír starfs menn MS á Sel fossi kvadd ir
eft ir 149 ára starf í mjólk ur bú inu
Fyr ir ára mót voru þrír af starfs mönn um MS á Sel fossi kvadd ir form-
lega sök um ald urs en þeir hafa unn ið sam an lagt 149 ár í mjólk ur bú-
inu. Þetta eru þeir Krist mann Guð munds son gjald keri, Jón Svein-
bergs son mjólk ur bús stjóri og Ein ar Hans son mjólk ur fræð ing ur. Þá
voru nokkr ir starfs menn heið rað ir fyr ir tíu, tutt ugu og þrjá tíu ára
starfs fer il hjá fyr ir tæk inu.
Krist mann hóf störf hjá Mjólk ur búi Flóa manna 1. mars 1963, þá 24
ára gam all og hafði því starf að í 43 ár hjá fyr ir tæk inu þeg ar hann lét af
störf um. Jón hóf störf í bú inu 1. maí 1956 og starf að sem mjólk ur bíls stjóri
all an tím an, eða í 50 ár. Ein ar Hans son mjólk ur fræð ing ur lét nú af störf um
í mjólk ur bú inu eft ir 56 ár. Hann hóf störf að eins 14 ára gam all, eða 1. júní
1950, þá sem brúsa strák ur fyrsta sum ar ið. Það er al veg ljóst að þetta er ein-
stak ur starfs fer ill hjá Ein ari því í dag er ekki hægt að ná þess um ára fjölda
ein fald lega vegna þess að ekki eru tekn ir inn ný ir starfs menn í fyr ir tæk ið
fyrr en þeir eru komn ir á 17. ár. MHH
Starfsmennirnir þrír sem létu af störf um hjá MS á Sel fossi um ára mótin
eftir sam tals 149 ára starf hjá fyr irtækinu. Þetta eru þeir Jón, Ein ar og Krist-
mann ásamt Guð mundi Geir Gunn arssyni, mjólk urbússtjóra. Mynd MHH
Einar Hans son sem náði þeim ein-
staka ár angri að starfa í 56 ára
í mjólk urbúinu á Sel fossi. Hann
vann lengst af í duf tvinnslu bús ins.
Mynd MHH
Norð ur lands skóg ar eru nú að
hefja sitt átt unda starfs ár, en
starfs svæði verk efn is ins er allt
Norð ur land frá Langa nesi í
Hrúta fjörð. Bænd ur á Norð ur-
landi hafa frá upp hafi ver ið af ar
áhuga sam ir um að rækta skóg
og skjól belti á sín um jörð um
að sögn Val gerð ar Jóns dótt ur
fram kvæmda stóra Noðr ur lands-
skóga. Hún seg ir að nú séu um
140 land eig end ur á svæð inu sem
stunda um fangs mikla skóg rækt
á jörð um sín um, auk þess sem
fjöl marg ir fá ár lega fram lög til
skjól belta rækt ar.
Á síð ast liðnu ári voru gróð ur sett-
ar um 1,4 mi ljón ir plantna af skóg-
ar bænd um á Norð ur landi og er það
nær fjórð ung ur af allri gróð ur setn-
ingu í land inu. „ Þetta er til marks
um áhuga og dugn að norð lenskra
bænda og sýn ir að verk efn ið er þeg-
ar orð ið öfl ug auka bú grein margra
og styrk ir þar með byggð í hin um
dreifðu byggð um eins og upp haf-
lega var eitt af mark mið um verk efn-
is ins,“ seg ir Val gerð ur.
Skóg ur inn bind ur kol efni sem
sam svar ar út blæstri um 3000
einka bíla
Frá upp hafi hafa ver ið gróð ur sett ar
um 6,5 mi ljón ir plantna á veg um
verk efn is ins. Norð ur lands skóg ar
tóku yf ir verk efn ið nytja skóg rækt á
bú jörð um sem hófst um 1980. Þeir
bænd ur sem hófu skóg rækt þá eru
byrj að ir að grisja sinn skóg og á síð-
asta ári voru grisj að ir 32 hekt ar ar á
sex jörð um.
Fyr ir hug að ar fram kvæmd ir á
ár inu 2007 verða með svip uð um
hætti og á síð asta ári, hald ið verð-
ur áfram grisj un í elstu skóg rækt-
ar svæð un um og stefnt er að því að
gróð ur setja um 1,4 mi ljón ir plantna.
Val gerð ur seg ir að tals vert hefði
ver ið rætt um kol efn is bind ingu með
skóg rækt að und an förnu. „Að al-
mark mið lands hluta bundnu skóg-
rækt ar verk efn anna er að skapa nýja
auð lind til fram tíð ar með rækt un
skóga og kol efn is bind ing er einn af
„auka bón us un um“ sem fylg ir skóg-
rækt inni,“ seg ir Val gerð ur.
Til gam ans má geta þess að sá
skóg ur sem þeg ar hef ur ver ið gróð-
ur sett ur á veg um Norð ur lands skóga
kem ur til með að binda kol efni sem
sam svar ar út blæstri frá um 3000
einka bíl um ár lega.
Skóg ar bænd ur á Norð ur landi öfl ug ir
Stefnt að því að gróð ur setja
1,4 millj ón ir plantna í ár
Freyr Brynj arson gróð ursetur lerki
Verð þró un á nauta kjöti hef ur
ver ið fram leið end um hag felld
síð ustu miss eri. Verð á helsta
flokki ung nauta kjöts er nú um
440 kr/kg en var kom ið nið ur
fyr ir 300 kr/kg þeg ar verð stríð
á kjöt mark aði stóð sem hæst
ár in 2002-3. Reynd ar hafði verð-
ið ver ið í kring um 300 krón urn-
ar í lang an tíma þar á und an,
enda brugð ust fram leið end ur
við þessu mjög lága verði með
því að hætta að setja kálfa á.
Það hef ur dreg ið úr fram boði,
sem hef ur orð ið til að auka sam-
keppni milli slát ur leyf is hafa um
gripi og hækk að verð ið.
Þá hef ur flokk un einn ig tek ið
breyt ing um. Ár ið 2002 fóru rétt
rúm lega 50% ung nauta í UN1A,
ár ið 2005 fóru yf ir 60% naut anna
í þenn an flokk, að al lega á kostn-
að mögru flokk anna, UN1M og
UN1M+. Ástæð ur þessa eru tvær,
betra eldi og sam keppni slát ur leyf-
is hafa um gripi.
Sömu sögu er að segja um kýr-
kjöt ið. Verð á því fór nið ur úr öllu
valdi á fyrr nefndu tíma bili og var
orð ið 150-200 kr/kg en er nú um
340-360 kr. Helsta ástæða verð-
hækk un ar kýr kjöts á síð ustu miss-
er um er sú að mjög hef ur dreg ið
úr slátr un kúa vegna auk inn ar eft-
ir spurn ar eft ir mjólk ur af urð um.
Eins og kunn ugt er hef ur sala á
þeim auk ist um 10 millj ón ir lítra á
pró tein grunni á fá um ár um. BHB
Þokka legt verð á nauta kjöti Hella Norð-lenska KS AHún SS BK B JensUNI Ú A 481 480 452 447 485 481 445
UNI A 441 440 427 422 442 441 420
UNI M+ 390 390 378 373 401 400 371
KIU A 375 370 358 353 380 372 350
KI A 365 360 349 344 370 360 341
KI B 315 310 299 294 320 310 297
Verð á völdum flokkum nautgripakjöts eftir sláturleyfishöfum 11. jan. sl.
Vilja yf ir lýs ing um
raf orku kaup
Föstu dag inn 5. janú ar sl. skrif uðu
þeir Páll S. Brynj ars son, sveit ar-
stjóri í Borg ar byggð og Guð mund-
ur Þór odds son, for stjóri Orku veitu
Reykja vík ur und ir vilja yf ir lýs ingu
um kaup Borg ar byggð ar á raf orku
frá OR. Und ir rit un in fór fram í
Land náms setri Ís lands en við sama
til efni var opn að fyr ir rennsli á nýj-
um fossi sem leik ur um berg ið í
tengi bygg ingu Land náms set urs ins.
OR styrkti það verk efni.