Bændablaðið - 16.01.2007, Blaðsíða 8

Bændablaðið | Þriðjudagur 16. janúar 20078
Ætt Ól afs Jóns son ar hef ur bú ið
óslit ið á bæn um Fjöll um 1 í
Keldu hverfi í um 140 ár. Ól af ur
og eig in kona hans Rann veig Ein-
ars dótt ir keyptu jörð ina fyr ir sjö
ár um, en hún hafði áð ur ver ið í
eigu for eldra hans og þar áð ur í
eigu afa hans og ömmu. Þau eiga
tvær dæt ur, Mar íu Dís 11 ára og
Þór dísi Öldu 9 ára, og búa í nýju
íbúð ar húsi sem þau byggðu ár ið
2001.
Óbyggða nefnd hef ur nú tek ið
til með ferð ar svæði 6 sem svo er
nefnt, Norð aust ur land, sem fjár-
mála ráð herra fyr ir hönd rík is ins hef-
ur gert þjóð lendu kröf ur til og hafa
land eig end ur á svæð inu nú vakn að
upp við vond an draum líkt og þau
Ól af ur og Rann veig.
Bænd ur og land eig end ur á svæð-
inu hafa frest til 12. febrú ar næst-
kom andi til að skila gögn um sem
ætl að er að sanna eign ar hald þeirra
á jörð un um og hafa þau Ól af ur og
Rann veig víða leit að fanga, bæði
hjá ein stak ling um, söfn um og stofn-
un um. „Við er um nú að ráða okk ur
lög fræð ing eins og all ir hér þurfa
að gera og mun hann sjá um varn-
ir fyr ir okk ur. Við er um sjálf bú in
að fara yf ir 200 bæk ur og skjöl af
ýmsu tagi auk þess að leita á net-
inu og nota síma ótæpi lega. Það er
svona á mörk un um að mað ur geti
stund að bú skap með þessu,“ seg ir
Ól af ur í gamni, „en við er um alla-
vega nokk uð vel upp lýst og sjá um
nú enn bet ur hversu fá rán leg ur all-
ur þessi mála til bún að ur er.“
Ól af ur seg ir enn frem ur: „Fram
til þessa hef ur ver ið lit ið svo á að
land eig end ur væru óum deild ir eig-
end ur jarð anna, landa merkja bréf-
um þess efn is var þing lýst fyr ir um
120 ár um síð an sam kvæmt lög um
nr. 5/1882 og eng ar at huga semd-
ir ver ið gerð ar við þann eign ar rétt
þar til nú með þjóð lendu kröf um
rík is ins. Mjög gott skikk komst þá
á þessi mál og er það hreinn fyr ir-
slátt ur af hálfu stjórn valda að halda
öðru fram.“
Yf ir eitt sterk asta gróð ur svæði
lands ins
Mörk þjóð lendu krafna hér þvert
yf ir miðja sveit ina, þing lýst eign ar-
lönd á lág lendi heim að tún um yf ir
eitt sterk asta gróð ur svæði lands ins
eru mönn um óskilj an leg, seg ir Ól af-
ur. „Í ljósi þess að öll um finnst þetta
ómak legt og svona hafi þetta ekki
átt að vera, þá velt ir mað ur því fyr ir
sér af hverju þetta ger ist samt.“
Al þingi setti lög nr.58/1998 til
„að leysa úr þeirri óvissu sem lengi
hef ur ver ið uppi um eign ar hald á
ýms um há lend is svæð um lands ins“.
Til gang ur þeirra var að draga mörk
á milli þess lands sem menn töldu
sig eiga og lands sem eng inn gerði
til kall til. Eig enda laust land skyldi
þá verða eign rík is ins og kall ast
þjóð lenda sem er ný yrði.
„Svo virð ist sem ein stak ir starfs-
menn fjár mála ráðu neyt is túlki lög in
að eig in geð þótta með það að mark-
miði að ná sem mestu af eign ar lönd-
um. E.t.v. er kom ið hér sama ástand
og í sjón varps þátt un um spaugi legu
Já, ráð herra og að „menn irn ir á
bak við tjöld in“ ráði í raun ferð inni
en ekki lýð ræð is kjörn ir full trú ar
okk ar.“
Þau Rann veig og Ól af ur benda á
að á fundi í Mána garði á Horna firði
í febrú ar ár ið 2001 voru all ir þing-
menn sem þar mættu, átta að tölu,
sam mála því að lög um þjóð lendu-
mörk væru ekki túlk uð í sam ræmi
við vilja Al þing is, en síð an hef ur
ekk ert ver ið gert til úr bóta þrátt fyr-
ir fög ur fyr ir heit.
Kröf urn ar verða æ ósvífn ari
Þvert á móti hafa kröf ur fjár mála-
ráð herra orð ið enn ósvífn ari en
áð ur og virð ist þar ekk ert heil agt.
Á kröft ug um fundi land eig enda
sem hald inn var í Skjól brekku í
Mý vatns sveit þann 30. nóv. 2006
mætti ekki neinn af þing mönn um
kjör dæm is ins þrátt fyr ir boð þang-
að. „Ef til vill er það tím anna tákn
að þing menn þora ekki norð ur á
svona fund þar sem um stórt hags-
muna mál er að ræða og í raun mun
gróf ara at hæfi en til dæm is sam ráð
ol íu fé lag anna,“ seg ir Ól af ur.
„Það skal þó virða við fjár mála-
ráð herra að hann mætti á þenn an
fund, þó að flest ir hafi orð ið fyr ir
von brigð um með af stöðu hans til
máls ins.“
Í 73. grein stjórn ar skrár lýð veld-
is ins Ís lands, nr. 33/1944, seg ir:
„Eign ar rétt ur inn er frið helg ur. Eng-
an má skylda til að láta af hendi
eign sína nema al menn ings þörf
krefji. Þarf til laga fyr ir mæli og
komi fullt verð fyr ir.“
Í með al hófs regl unni seg ir:
„Stjórn vald skal því að eins taka
íþyngj andi ákvörð un þeg ar lög mætu
mark miði, sem að er stefnt, verð ur
ekki náð með öðru og væg ara móti.
Skal þess þá gætt að ekki sé far ið
strang ar í sak irn ar en nauð syn ber
til.“ Í jafn ræð is regl unni seg ir: „Við
úr lausn mála skulu stjórn völd gæta
sam ræm is og jafn ræð is í laga legu
til liti.“ Og er „óheim ilt að mis muna
að il um við úr lausn mála.“
Sönn un ar byrði snú ið yf ir
á verj and ann
Í þjóð lendu mál inu er sönn un ar byrð-
inni snú ið yf ir á verj and ann, þ.e.
land eig end ur, þrátt fyr ir að úr skurð ar-
að il inn, Óbyggða nefnd, skuli byggja
úr skurð sinn á eig in rann sókn.
Óbyggða nefnd er stjórn valds nefnd
sem er ráð in með ströng um hæfn is-
skil yrð um en þrátt fyr ir það skýt ur
hið op in bera mál um til dóm stóla líki
því ekki nið ur stað an hjá sín um eig in
úr skurð ar að ila. Hæsti rétt ur snýr þá
oft ast við dómi hér aðs dóms sé sá
dóm ur land eig end um í vil. Þá þyk ir
og und ar legt segja þau Rann veig og
Ól af ur að lýst sé kröf um í jarð ir ut an
kröfu lín unn ar en ekki í marg ar jarð ir
sem eru inn an henn ar. Það þarf ekki
lög fróða menn til að sjá að þetta er
óeðli legt.
Þá er sér stök áhersla lögð á að
teygja hug tök eins og al menn inga
og af rétti út og suð ur og mið ast þá
allt við að stæð ur á Suð ur landi þar
sem af rétt ir eru víð áttu mikl ir og
göng ur standa í marga daga.
„Það sjá all ir sem það vilja að
við bú um ekki á há lend is svæði,“
seg ir Ól af ur og nefn ir í því sam-
bandi að Keld hverf ing ar fari í göng-
ur kl. 6 að morgni og er fé oft ast
kom ið í rétt ir kl. 15, það taki ekki
lengri tíma að smala. „Það er því
ekki skrýt ið að pót in tát ar fjár mála-
ráð herra reki í vörð urn ar þeg ar
kem ur að lands hluta þar sem eng ir
af rétt ir eru.“
Land náma lögð til grund vall ar
á tölvu öld
Ól af ur bend ir einn ig á að í kröfu-
gerð inni sé mik ið tí und að hvern ig
land var num ið og ætl ast til þess
að land eig end ur sýni fram á eign-
ar hald fyr ir renn ara sinna all ar
göt ur aft ur til land náms. All ir viti
að ekki finn ast gögn frá þess um
tíma, og er ein mitt skák að í því
skjól inu. Það verð ur að telj ast með
ólík ind um að Land náma skuli vera
lögð til grund vall ar í mála rekstri
á tölvu öld en eins og all ir vita er
hún ekki sam tíma heim ild og bú ið
að end ur skrifa hana oft og skálda
í eyð urn ar.
Skjala varsla er á hendi rík is ins
sem er ann ar að ili máls ins. Að gang-
ur að göml um skjöl um sem enn
eru til get ur þó ekki tal ist greið ur,
að þeirra mati en hægt er að leita
í 30.000 metra löngu hillu plássi á
Þjóð skjala safn inu.
Ól af ur og Rann veig gagn rýna
einn ig þann mikla kostn að sem
rík is vald ið hef ur lagt út í tengsl-
um við þjóð lendu kröf ur rík is ins á
hend ur land eig end um. Tel ur Ól af-
ur að hann nemi um ein um millj-
arði króna, hann hafi varp að þeirri
tölu fram og eng inn hafi dreg ið
hana í efa og skatt greið end ur borga
brúsnn,“ seg ir hann.
Spýt um í lóf ana og for um gegn
þess um ófögn uði
Land eig end ur hyggj ast nú stofna
lands sam tök til að verja sína hags-
muni og hef ur stofn fund ur ver ið
boð að ur 25. janú ar næst kom andi
á Hót el Sögu. Ól af ur seg ir mik il-
vægt að menn standi sam an í þessu
máli, sam ein uð eigi þau meiri
mögu leika á að sigra. Þá sé einn ig
brýnt að þeir sem aug ljós lega eigi
eft ir að lenda í svip uð um hremm-
ing um, t.d. Ey firð ing ar, Skag firð-
ing ar, Hún vetn ing ar og land eig end-
ur á Vest fjörð um og Vest ur landi
fari að huga að sín um mál um
svo þeir vakni ekki upp við sama
vonda draum inn og Þing ey ing ar
nú. „Það var haft á orði á fundi um
þjóð lendu mál in í Skjól brekku fyr ir
ára mót að menn ættu að skamm ast
sín fyr ir að hafa ekki vakn að upp
og tek ið í taum ana áð ur en kröf urn-
ar komu fram. Það geri ég ekki,
enda datt eng um heil vita manni í
hug að kröf urn ar yrðu með þeim
hætti sem hér varð raun á.
Nú verð um við að spýta í lóf ana
og fara gegn þess um ófögn uði og
mæta öll sem vett lingi geta vald-
ið á Hót el Sögu til að stilla sam an
strengi. Best væri þó að al þing-
is menn sæu sóma sinn í því að
breyta lög un um þann ig að rík inu
væri bann að að ásæl ast land inn-
an þing lýstra landa merkja, jarða,“
seg ir Ól af ur að lok um.
MÞÞ
Ól af ur og Rann veig á Fjöll um 1 í Keldu hverfi ósátt við þjóð lendu kröf ur rík is ins
Kröf urn ar verða æ ósvífn ari
og ríkinu virð ist ekk ert heil agt
Þjóðlendukröfupunktur Na farfjall(nær) og til vinstri sést hluti lág lendisins sem rík ið ger ir kröf ur í.
Ólafur Jóns son og Rann veig Ein arsdóttir virða fyrr sér á korti þær kröf ur sem gerð ar hafa ver ið í land í Keldu-
hverfi; Mörk þjóð lendukrafna hér þvert yf ir miðja sveit ina, þing lýst eign arlönd á lág lendi heim að tún um yf ir eitt
sterkasta gróð ursvæði lands ins eru mönn um óskilj anleg, segja þau og hvetja land eigendur til að standa sam an
um að verja hags muni sína.