Bændablaðið - 16.01.2007, Blaðsíða 23

Bændablaðið | Þriðjudagur 16. janúar 200723
Lands skrif stofa Stað ar dag skrár
21 á Ís landi stóð fyr ir kynn is ferð
til Sví þjóð ar og Nor egs í okt ób er
á sl. ári og var til gang ur ferð ar-
inn ar að kynn ast ýms um þátt um
í starfi sænskra og norskra að ila
að sjálf bærri þró un. Ís lensku
þátt tak end urn ir í ferð inni voru
12 og voru það full trú ar sveit ar fé-
laga, bæði kjörn ir nefnd ar menn
sem og starfs menn sveit ar fé laga,
auk ráð gjafa, náms manna og ann-
arra áhuga samra ein stak linga.
Fyrsta dag inn var sveit ar fé lag ið
Land skrona á vest ur strönd Sví þjóð-
ar heim sótt. Þar tók á móti hópn um
Ís lend ing ur inn Högni Hans son,
sem er um hverf is stjóri sveit ar fé lags-
ins. Á þessu svæði hafa menn glímt
við ým is um hverf is vanda mál en
jafn framt ver ið unn ið að margs kon-
ar frum kvöðla starfi á sviði um hverf-
is mála. Sem dæmi um vanda mál
má nefna mikla blý meng un og
ryk meng un. Á síð ustu ár um hef ur
áhersla ver ið lögð á verk efni til að
draga úr út streymi gróð ur húsa loft-
teg unda og byggj ast þau á þátt töku
al menn ings og fyr ir tækja.
Einn ig var eyj an Hveðn (s. Ven)
í Eyr ar sundi heim sótt, en hún er
hluti af sveit ar fé lag inu Land skrona.
Í eynni hef ur ver ið unn ið að því að
þoka sam fé lag inu í átt að sjálf bærri
þró un en ýms ar hindr an ir hafa kom-
ið upp á þeirri leið, sem hægt er að
læra af. Full trú ar Ak ur eyr ar bæj ar
sem voru með í för töldu sig geta
dreg ið ýms an lær dóm af þessu og
nýtt í því verk efni sem er í gangi í
Hrís ey, það er að koma á sjálf bæru
sam fé lagi í eynni.
Um hverf is setr ið Eko centr um
Á öðr um degi var hald ið til Gauta-
borg ar þar sem um hverf is setr ið Eko-
centr um var heim sótt. Þarna er um
að ræða stærstu um hverf is sýn ingu
Sví þjóð ar þar sem hægt er að fræð-
ast um flest sem við kem ur sjálf-
bærri þró un. Má þar nefna tækni til
með höndl un ar úr gangs, orku gjafa
af ýmsu tagi, um hverf is mál á skrif-
stof um, um hverf is merk ing ar og
sann girni í við skipt um, svo fátt eitt
sé tal ið. Sýn ing in er ætl uð al menn-
ingi og er mik ið um að m.a. skóla-
hóp ar komi og vinni verk efni í
tengsl um við sýn ing una. Eng in slík
um hverf is sýn ing er til hér á landi
en ís lensku þátt tak end urn ir í ferð-
inni voru sam mála um að það væri
mjög þarft að koma á fót um hverf-
is setri í ætt við Eko centr um til að
auka upp lýs inga streymi til al menn-
ings og nem enda um þessi mál.
Því næst lá leið in í sveit ar fé lag ið
Grästorp, sem er um 100 km NNA
af Gauta borg. Þetta er fá mennt
sveit ar fé lag, ein ung is tæp lega
5.800 íbú ar, en hins veg ar hef ur hið
öfl uga starf að Stað ar dag skrá 21
sem þarna fer fram vak ið at hygli á
Norð ur lönd un um. Tek ið var á móti
hópn um með mikl um virkt um og
var það Gunn el Lund mark, starfs-
mað ur sveit ar fé lags ins og stjórn-
andi Stað ar dag skrár starfs ins, sem
stóð fyr ir þess um höfð ing legu mót-
tök um.
Áhersl ur í Stað ar dag skrár starfi
sveit ar fé lags ins hafa vak ið tals-
verða at hygli því þar hef ur mjög
mik ið ver ið lagt upp úr því að gera
starf ið sýni legt og skemmti legt með
virkri þátt töku íbú anna. Sömu leið is
hef ur þarna ver ið lögð mik il áhersla
á sam vinnu við þró un ar lönd in.
Nán ar verð ur greint frá heim-
sókn inni og því starfi sem þarna fer
fram í næsta Bænda blaði.
Úr gang ur verð ur auð lind
Þessu næst lá leið in að bæn um
El ver um í Nor egi þar sem skoð-
uð var jarð gerð ar stöð Hera Vekst
sem tek ur við líf ræn um úr gangi
frá íbú um á stóru svæði um hverf-
is bæ inn. Stöð in hef ur af kasta getu
upp á 30.000 tonn af líf ræn um
úr gangi á ári og fram leið ir úr hon-
um bæði moltu og lífg as. Sú tækni
sem þarna er not uð er því frá brugð-
in þeirri tækni sem víð ast hvar er
not uð, þar sem al geng ast er að ein-
ung is ann að hvort molta eða lífg-
as sé fram leitt, ekki hvort tveggja.
Síð ustu mán uði hef ur bor ist meiri
úr gang ur að stöð inni en hægt er að
með höndla með þess ari tækni Hera
Vekst og því hef ur ver ið brugð ið á
það ráð að jarð gera um fram úr gang-
inn í löng um pok um sem eru loft að-
ir. Þessi tækni er ætt uð frá Banda-
ríkj un um og geng ur und ir heit inu
AgB ag. Bænd ur þessa lands hafa
lík lega séð áþekka tækni í ferð um
sín um er lend is því víða má sjá vot-
hey verk að í pok um sömu gerð ar
og hér um ræð ir.
Ráð stefna um Stað ar dag skrá 21
Seinni hluti ferð ar inn ar var síð an
nýtt ur í að sitja tveggja daga nor-
ræna Stað ar dag skrár ráð stefnu sem
hald in var í Ósló og fjall aði um
fram tíð starfs að sjálf bærri þró un
í sveit ar fé lög um á Norð ur lönd un-
um. Mál stof ur voru haldn ar þar
sem fjall að var um mörg ólík mál-
efni eins og líf fræði leg an fjöl breyti-
leika, starf fá mennra sam fé laga að
sjálf bærri þró un, græn inn kaup,
Earth Chart er-sátt mál ann og lofts-
lags breyt ing ar. Tek in voru fyr ir
dæmi úr ein stök um sveit ar fé lög-
um, sem og af því hvað op in ber ar
stofn an ir og rík is vald ið er að gera á
sviði sjálf bærr ar þró un ar. Ráð stefn-
an var mjög vel sótt og var gerð ur
góð ur róm ur að því efni sem þarna
var fjall að um.
Í næstu tveim ur blöð um verð-
ur fjall að ít ar leg ar um tvö af þeim
sveit ar fé lög um sem heim sótt voru,
ann ars veg ar Land skrona og hins
veg ar Grästorp, en í báð um þess-
um sveit ar fé lög um eru í gangi
mörg at hygl is verð verk efni á sviði
um hverf is mála.
Það var margt for vitni legt og
fróð legt sem fyr ir augu bar í þess ari
ferð og má telja full víst að ein hverj-
um af þeim hug mynd um sem þarna
kvikn uðu verði hrint í fram kvæmd
hér á landi á næstu mán uð um og
miss er um. Ferð ir af þess um toga
eru nauð syn leg ar til að víkka sjón-
deild ar hring inn og læra af því sem
vel er gert í öðr um lönd um.
Út vil ek:
Kynn is ferð Stað ar dag skrár fólks
um Sví þjóð og Nor eg
Ragnhildur Helga Jónsdóttir
Umhverfisfræðingur MSc
Landsskrifstofu Staðardagskrár 21
UMÍS ehf. Environice, Borgarnesi
ragnhildur@environice.is
Umhverfismál
Lífrænn úr gangur sett ur í AgB ag-poka á jarð gerðarstöðinni í El verum.
Hversu langt er mat urinn flutt ur? Myndir Stef án Gísla son