Læknablaðið - 01.08.1959, Síða 110

101
L Æ K N A B L A Ð IÐ
er á um greiningu. Þess ber að
gela, að nokkur liækkun getur
orðið á serum diastasa í öðrum
bráðum kviðarholssjúkdómum,
svo sem við sprungið maga- eða
skeifugarnarsár, peritonitis, ile-
us og ennfremur í hettusótt og
eftir morfingjöf. Hækkun ser-
um diastasa í þessum sjúkdóm-
um nær yfirleitt ekki þreföldu
normalgildi, en verður vanalega
meiri í p. cbr. Serum lipasi
liækkar vanalega einnig, en sú
rannsókn er ekki cius almennt
notuð. Hún getur þó liaft þýð-
ingu því að lipasi og diastasi
hækka ekki alltaf samtímis eða
í jöfnum mæli. Aðrar rannsókn-
arniðurstöður, sem máli skipta,
má telja: Nokkur leucocytosis,
oft væg anaemia, bækkað sökk,
stundum glucosuria og albu-
menuria, stundum bilirubinae-
mia, hækkaður blóðsykur. Þeg-
ar sjúkdómurinn er kominn á
liærra stig, má með rannsókn-
um finna merki um skemmdir
í briskirtlinum, svo sem óeðli-
legt sykurþolspróf, aukið fitu-
innihald og illa melt protein i
faeces og calcium útfellingar og
steinmyndanir í brisinu, sem sjá
má á röntgen. Ennfremur má
mæla brissafa, enzymmagn og
bicarbonat-tölu í duodenal inni-
haldi fyrir og eftir secretingjöf,
og má þá finna minnkaða svör-
un briskirtilsins áður en dia-
betes eða önnur greinileg merki
um skemmdir koma fram. Þessi
rannsókn er þó bæði óþægileg
fyrir sjúld. og fyrirhafnarsöm
fyrir lækninn, og' er ekki svo
mikið á henni að græða að hún
sé mjög almennt notuð.
Pathologia.
Áður en rætt er um orasakir
sjúkdómsins, er rétt að lýsn
stuttlega pathologi, sem í fyrstu
er eingöngu bundin við brisið.
Breytingar sjást ýmist um allan
kirtilinn eða á pörtum. Við skoð-
un í kasti sést oedema, sums
staðar necrosis, jafnvel abcess-
myndanir. Svipaðar breytingar
ná stundum til nálægra liffæra.
Eftir endurtekin köst verður
vaxandi fibrosis, oft koma fram
pseudocystis af mismunandi
stærðum. í kirtilgöngum má sjá
þrengsli á pörtum, sem gjarnan
skiptist á við útvíkkanir. Calci-
um útfellinagr myndast oft bæði
í göngunum og í parenchyma.
Við smásjárskoðun ber í fyrstu
mest á lymphocyta- og plasma-
frumu-íferð, en síðan vaxandi
bandvefsmyndun, sem eyðir
smám saman starfhæfum vef.
Orsakir.
Um pathogenesis pancreatitis
mætti skrifa langt mál. Flestir
hallast að því, að breytingarn-
ar í vefnum verði fyrir ábrif
brisenzymanna, sem leki út úr
pípunum út í parenchyma pan-
creatis og valdi þar upplausn
á eggjahvítuefnum og fitu vefj-
arins, er leiði til oedema og nec-
rosis. Ilvernig þessi leki verður,
er hinsvegar umdeilt og raunar