Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.02.1964, Page 112

plöntutegundir eða mikill hluti þeirra, hafi
lifað af fstfmana á þessum sömu svæðum,
og dreifzt þaðan.
Þessar niðurstöður rekur Steindór í grein
í Arsriti Ræktunarfélags Norðurlands, 1954.
Árið 1962 kemur svo út rit það, sem hér
vcrðtir gert að umræðuefni.
Eins og titillinn segir, fjallar það um ald-
ur og innflutning íslenzku flórunnar. Er þar
gerð skýr og ftarleg grein fyrir áðumefndnm
niðurstöðtim höfundar hennar.
Bókin er 157 bls. og skiftist í fimm meg-
inkafla, auk inngangs þar sem höf. rekur
sögu þessara skoðana. í fyrsta kafla ritsins
ræðir höf. möguleika innflutnings og ísald-
arstöðu plantna. Hann rekur þar einnig
ítarlega, það sem vitað cr um gróður á
millifsaldarskeiðum hér á landi, og er það
furðu mikið. Þegar sleppt er innflutningi
af völdum manna, telur liöfundur mögu-
leikana á innflutningi plantna eftir ísöld
sáralitla. Hann bcndir einnig á þann lær-
dóm, sem draga megi af núverandi jökul-
svæðum á Grænlandi og íslandi um fsald-
arstöðu plantna hér.
Annar kafli bókarinnar fjallar um þær
plöntutegundir, sem í Skandinavíu hafa vcr-
ið kallaðar vesturarktískar eða vesturheim-
skautsplöntur. Plöntur þessar eru álitnar
hafa dreifzt frá Grænlandi til Skandinavíu
fyrir ísöld eftir hugsanlegum landbrúm.
Tegundir þær, af þessum flokki, sem fyrir
koma hér á landi virðast yfirleitt vera
hundnar \ið hugsanleg fslaus svæði, sem
bendir ótvfrætt til ísaldarstöðu þeirra hér.
Þriðji kafli fjallar um íniðsvæðaplöntum-
ar, sem höf. kallar svo, en útbreiðsla þeirra
virðist að miklu leyti bundin við cftirfar-
andi svæði á landinu, Eyjafjarðarsvæði,
Austfirði, Vestfirði og Mýrdalssvæðið. Sum-
ar af tegundunum finnast aðeins á einu
þessara svæða, en fleiri eru þó þær, sem
finnast a. m. k. á tveimur og allmargar á
þremur eða jafnvel öllum svæðunum. Mýr-
dalssvæðið virðist þó hafa allmikla sérstöðu
og eru einkennistegundirnar þar fæstar, en
flestar á Eyjafjarðarsvæðinu. Vestfirðir og
Eyjafjarðarsvæðið virðast hins vegar hafa
flestar tegundir sameiginlegar. Samtals eru
vesturheimskautstegundirnar og miðsvæða-
tegundirnar 107.
Ejórði kafli fjallar um þær tcgundir aðrar,
sem telja má líklegt, vegna kuldaþolni
þcirra og fjallsækni, að séu ísaldartegundir.
Telur höf. þær samtals 108, og hugsanlegar
ísaldartegundir því samtals 215 eða um
helmingur allra íslenzkra tegunda.
í fimmta og síðasta kafla bókarinnar er
svo rætt um innfluttar tegundir, en inn-
flutning telur höfundur einkum hafa orðið
af völdum manna. Höfundur telur þarna
allmargar tegundir, sem vitað er um að hafa
flutzt hingað á síðustu áratugum og öldum,
en auk þess nokkrar, sem eftir útbreiðslu
eða útbreiðsluhæfni að dæma, gætu hæglega
liafa flutzt hingað einnig. Alls eru þetta um
90 tcgundir. Um uppruna þeirra ca. 130
tegunda íslenzku flórunnar, sem þá eru
eftir vill höf. ekki dæma.
Ég hef nú reynt að rekja í megindráttum
efni þessa rits. Er þess þó ógetið sem ekki
er minnst um vert, en það eru útbreiðslu-
kortin, sem alls eru 86 í bókinni. Eru þessi
kort mikill og góður fengur og gera ritið
skemmtilcgt skoðunar jafnt sem aflestrar,
lærðum sem leikum. Er þetta raunar fyrsta
tilraunin, sem gerð er til að kortleggja út-
breiðslu mikils hluta fslenzkra plöntuteg-
unda, ef frá eru skilin nokkur ófullkomin
útbreiðslukort í rili Gröntveds. Þessi kort
byggir höfundur að miklu leyti á eigin
rannsóknum, en hann hefur sem kunnugt
er, ferðast um landið þvert og endilangt í
leit að grösum. Svörtu deplarnir á þessum
kortum sýnast ósköp meinleysislegir, enda
liugsa víst fæstir til þess, hver feikna vinna
og erfiði getur legið einum slíkum dcpli til
grundvallar.
Hér skal engin tilraun gerð til að dæma
þetta rit Steindórs, né þær skoðanir sem
hann setur þar fram. Til þess skortir mig
þckkingu. Eg vil aðeins geta þess, að flestir
íslenzkir grasafræðingar eru sammála þess-
um skoðunum í meginatriðum. Hitt geta
menn svo deilt um, hverjar og hversu marg-
ar tegundir hafi lifað hér af ísaldirnar. I
því efni fæst vitanlega aldrei ákveðin nið-
urstaða.
Jlelgi Hallgrímsson.
Johannes Lid: Norsk og svensk Flora. Med
tcikninger af Dagny Tandc Lid. Oslo 1963.
Eáar þjóðir munu eiga sér eins margar
og góðar flórubækur og Norðmenn. Engin
110 Flóra - TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAFRÆÐI