Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Síða 105

myndafræðileg fátækt erlendra
kommúnistaleiðtoga og hann hafi
komizt að raun um hve illa skrif-
finnskuvaldiS hefSi leikiS forystuliS
kommúnista í hinum sósíalistísku
ríkjum Evrópu. Frá þeirri stundu
hafi hann strengt þess heit aS stjórna
ekki landi sínu á sama hátt og þeir.
VafalítiS er þessi saga tilbúningur,
því aS Mao var tekiS meS kostum og
kynjum í Sovétríkjunum og hann var
sérstakur aufúsugestur á alþjóSa-
þingi kommúnista í Moskvu. ÞaS er
engu aS síSur rétt aS áriS 1957 stóS
hinn kommúnistíski heimur á kross-
götum. AS Stalín látnum var ekki
lengur hægt aS halda uppi valdakerfi
sem byggSist á algerSri einokun
flokksins á öllu stjórnmála- og efna-
hagskerfinu og aS valdastöSur þess
væru skipaSar skriffinnum, sem for-
ystusveitin veldi sér til samráSs aS
eigin geSþótta. Vegna efnahagsþró-
unarinnar og vaxandi auSlegSar var
þetta kerfi orSiS óstarfhæft í Sovét-
ríkjunum, en sovézku leiStogarnir á-
ræddu ekki aS afnema skriffinnsku-
valdiS, þótt þeir hefSu byrjaS á aS
líta í eigin harm á 20. flokksþinginu
áriS 1956. Þeir ákváSu aS viShalda
hinu einskorSaSa skipulagi og völd-
um flokksins, þótt jafnframt væri
hliSraS til fyrir hagfræSingunum og
teknókrötunum, svo aS nýtt jafnvægi
kæmist á í þjóSfélaginu. LeiStogarn-
ir treystu því ekki lengur aS hylting-
arkennd eggjunarorS þeirra hefSu til-
Menningarbyltingin kínverska
ætluS áhrif á almenning og þeir
reiddu sig jafnvel meira en áSur á
aS því aSeins mætti fá verkamenn til
aS auka framleiSsluna, aS þeim væri
greitt fyrir þaS. Þeir skutu enn á
frest framkvæmd draumsýnar komm-
únismans og sættu sig viS aS um
langt skeiS enn myndi mönnum mis-
munaS stórlega í tekjum, störfum og
völdum. Ein afleiSing þess aS þeir
tóku þennan kost var aS nú tóku þeir
aS leita eftir vinfengi og samstarfi
viS vesturlönd.
En þessi nýja stefna braut alger-
lega í bága viS jafnræSissjónarmiS
Maos og bjargfasta trú hans á bylt-
ingarhugsjón alþýSunnar; hún var,
í fáum orSum sagt, afneitun alls ævi-
starfs og sannfæringar hans. Hún var
honum fyrsta merki þess aS Sovétrík-
in væru aS aSlaga sig neyzluþjóS-
félögunum og um leiS væri dregiS úr
andstöSu þeirra viS heimsvaldasinna.
Því var þaS, aS þó svo væri aS hann
gæti ekki stöSvaS Rússa á þessari
braut, var hann staSráSinn aS Kína
færi í gagnstæSa átt. Og þaS var
þess vegna aS hann tók þegar eftir
heimkomuna frá Moskvu aS huga
aS hinni nýju „meginstefnu“, stefnu
„stóra stökksins fram á viS“ og
kommúnanna. Hann lýsti algerSri
nauSsyn þess aS fá verkamenn til aS
leggja aS sér viS vinnuna af pólitísk-
um og siSrænum hvötum.
Þessi viSleitni til aS „stytta leiS-
ina til kommúnismans“, sem hafin