Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 131

anna verið með ágætum og verðlag
í matsölum á vinnustöðum og á
vinnufatnaði hefur lækkað á árinu
1967.
Góð uppskera veitir að nokkru
skýringu á þessu kínverska efnahags-
undri. Kínversk blöð segja að hún
hafi verið prýðileg, þrátt fyrir þurrka
í nokkrum héruðum. En sannast að
segja er mjög lítið vitað um hvernig
ástatt er í sveitunum. Miðstjórnin
sendi bændum boðskap í febrúar
1967 og lagði þá þunga áherzlu á
að „þeir félagar sem hefur orðið á
mistök verða að leggja sig alla fram
við vorverkin til þess að reka af sér
slyðruorðið“. Hvatt er til mikilla um-
ræðna en varað við því að „foringj-
ar sem hafa verið settir af notfæri
sér þær til að rétta hlut sinn og leita
hefnda“7 í áskoruninni er ekki
minnzt á einkareiti bænda, en þar
sem nú horfir svipað við í Kína og
á tímabili „stóra stökksins fram á
við“, geta menn sér þess til að ef
þeir verði ekki afnumdir með öllu,
muni þeir a. m. k. stórlega minnk-
aðir.
Skólar að meðtöldum háskólum
hafa verið opnaðir aftur eftir meira
en árs frí til „byltingarstarfa“. En
ekkert hefur enn sem komið er verið
ákveðið um umbætur í fræðslumál-
um. Prófum hefur verið fækkað
vegna þess að þau ívilnuðu um of
nemendum sem ekki voru af alþýðu-
ættum og margir prófessorar af borg-
Menningarbyltingin kínverska
araættum hafa ekki tekið upp kennslu
aftur. Blöðin birtu dag hvem álykt-
anir og tillögur frá ýmsum hópum
stúdenta sem kröfðust þess að náms-
tíminn yrði styttur svo að þeir gætu
því fyrr tekið til starfa við fram-
leiðsluna. En jafnvel um þetta hefur
engin endanleg ákvörðun verið tekin.
Það er ekkert óðagot á Maosinn-
um að koma fullnaðarskipan á hlut-
ina og er skýringin vafalaust sú að
þeir vilja fyrir hvern mun forðast
sömu skyssuna og þeir gerðu 1958
þegar alþýðukommúnurnar voru
stofnaðar. Þegar þeir höfðu þá sam-
þykkt reglugerð fyrstu kommúnunn-
ar, neyddi flokkurinn alla aðra lands-
menn til að fylgja sömu formúlunni
undireins. En það er ekki auðvelt að
koma við slíkri einhæfni í svo stóru
landi sem Kína er, og það mun á-
stæðan lil þess að reynslan af komm-
únunum varð síðri en skyldi. Nú fer
Mao að með meiri gát og bíður þess
að hagnýt reynsla hafi fengizt af
byltingarnefndunum áður en hann al-
hæfir þær.
En þetta er ekki eina ástæðan. Ut-
an Kína kunna menn þá einu skýr-
ingu á tiltölulegu athafnaleysi æðstu
stj órnarvalda þar að þau séu lítils
megnug. Ráðamenn í þjóðfélögum
okkar láta sig miklu minna varða
hvort þegnar þeirra aðhyllist ein-
hverja ákveðna hugmyndafræði held-
ur en hitt að þeir veiti þeim stuðn-
ing á miklu óákveðnari hátt. Sam-
22 TMM
337