Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Qupperneq 111

fylktu ekki liÖi með þeim á alþjóða-
vettvangi. Við vitum það nú, að Kín-
verjar neituðu að láta undan og
hefndarr áðstaf anir Sovétríkj anna
ollu efnahag þeirra ómetanlegu tjóni.
Kínversk blöð hafa lítið sagt frá
þeim umræðum sem urðu í æðstu
stjórn flokksins um þessi mál, og
enginn hefur verið sakaður um að
hafa hvatt til uppgjafar. En í sept-
ember 1967 hirtu þau stutt fyrirmæli
sem Mao Tse-tung gaf flokksforingj-
um á þeim tíma:
„Mao formaður hefur sjálfur vegið
og metið þá reynslu sem fékkst í
Stóra stökkinu fram á við og hefur
sett saman ,Starfsskrá stáliðjuvers-
ins í Ansjan' sem andstæðu við
,Starfsskrá stáliðj uversins í Magni-
togorsk1 sem hinir sovézku endur-
skoðunarsinnar sömdu. Hún var
hyggð á fimm meginreglum: Látið
stjórnmálin áfram vera höfuðatrið-
ið; eflið forystu flokksins; komið
af stað mikilli fj öldahreyfingu; kom-
ið á kerfi þar sem foringjar vinna
að framleiðslustörfum og verkamenn
taka þátt í stjórn fyrirtækisins; end-
urskoðið úrelt fyrirmæli og reglu-
gerðir og komið á náinni samvinnu
milli foringja, verkamanna og tækna
svo að unnið verði röggsamlega að
tæknibyltingunni".
Þessi fyrirmæli Maos endurspegla
vafalaust reiði hans, þegar hann
komst að því að horfið hafði verið
aftur til þess að hvetja menn til auk-
Menningarbyltingin kínverska
inna afkasta með loforðum um hærri
laun, því að þar er að finna þá megin-
reglu sem stendur huga hans næst:
„Látið stjórnmálin áfram vera höf-
uðatriðið“. Þrátt fyrir hina gífur-
legu efnahagsörðugleika var hann ó-
fús til þess að falla frá frumatriðum
„stóra stökksins fram á við“ og lausn
hans var af ætt „vinstrisinna“: Horf-
ið skyldi aftur til fjöldahreyfinga og
aukinnar hlutdeildar verkamanna í
stjóm fyrirtækjanna. Það var ekki
auðvelt að fara eftir þessum vígorð-
um þegar vandræði steðjuðu að úr
öllum áttum og allt bendir til þess að
í þeim umræðum sem áttu sér stað
hafi félögum hans tekizt að sannfæra
hann um að nauðsynlegt væri að bíða
betri tíma til þess að koma af stað
þeirri hreyfingu sem honum var svo
mikið kappsmál.
Nú er okkur aðeins sagt að leið-
togar „endurskoðunarsinna“ hafi
fært sér í nyt „erfiðu árin þrjú“ til
þess að láta undan auðvaldstilhneig-
ingum á öllum sviðum efnahagslífs-
ins. Þeir heimiluðu t. d. bændum að
rækta sína eigin landskika og koma
aftur á frjálsum markaði með þær
búsafurðir sem óskammtaðar voru.
Þeir hafi verið svo gagnteknir af
framleiðslunni að Teng Hsiao-ping,
sem þá var framkvæmdastjóri flokks-
ins og nú er annar aðalsakborningur-
inn við hlið Líú Sjao-sji, hafi kom-
izt að orði á þessa leið: „Einkabú-
skapur er leyfilegur ef hann eykur
317