Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Page 136

Tímarit Máls og menningar
Sviss og Vestur-Þýzkalandi, og utan
Evrópu, til dæmis í Ástralíu, Nýja
Sjálandi, Suður-Afríku og Mexíkó,
hafa sveiflur í forða gulls og erlends
gjaldeyris þess vegna enn áhrif á
peningamagnið í umferð. Og aukn-
ing peningamagnsins í umferð á ítal-
íu 1957—1958 varð þannig rakin
nær einvörðungu til aukinna inn-
eigna erlends gjaldeyris. Og í lönd-
um, sem tengja seðlaútgáfu sína á
engan hátt forða gulls og erlends
gjaldeyris, taka fjármálayfirvöld
oft tillit til sveiflna í forða gulls og
erlends gjaldeyris við ákvörðun pen-
ingamagnsins í umferð.
ii. Gull sem alþjóðlegur gjaldmiðill
Eftir fall gullfótarins í heimskrepp-
unni var gull enn sem fyrr hinzti
gjaldmiðill landa á milli. Og sam-
kvæmt stofnskrá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins er jafnvirði gjaldmiðla á-
kvarðað í gulli og bandarískum doll-
ar. „Jafnvirði gjaldmiðils sérhvers
aðildarlands skal vera fram sett í
gulli sem samnefnara eða bandarísk-
um dollar, eins og að þunga og gæð-
um var í gildi 1. júlí 1944.“2 Þessu
tvenns konar hlutverki gegnir gull
eins og sakir standa í alþjóðlega
fjármálakerfinu.
Bandaríkin standa við þá skuld-
bindingu sína gagnvart Alþj óðagj ald-
eyrissjóðnum að halda gullgildi doll-
ars síns stöðugu með því að kaupa af
2 Grein IV—1.
342
og selja fjármálayfirvöldum annarra
landa gull á föstu verði, á 35 dollara
hverja únsu gulls. Bandaríkin eru
eina landið, sem enn heldur uppi al-
þjóðlegu gildi gjaldmiðils síns með
gullinnlausn. „Það er snar þáttur al-
þjóðlega gjaldeyriskerfisins um þess-
ar mundir og í honum felast tengslin
við gullfótinn, sem valda því, að
kerfið er kennt við gullskiptafót-
inn.“3 í öðrum löndum grípa fjár-
málayfirvöld aðeins til gulls til að
inna af hendi greiðslur milli landa, ef
undan eru skilin kaup og sala þeirra,
einkum þó kaup, á alþjóðlegum gull-
mörkuðum.
Seðlabankar, aðrir en Miðbanka-
kerfi Bandaríkjanna áttu 1958 gull-
forða, sem samtals nam 18.8 millj-
örðum dollara. í fórum sínum áttu
þeir jafnframt tæpa 9 milljarða
bandarískra dollara og jafnvirði um
4 milljarða bandarískra dollara í
sterlingspundum. Undir lok síðasta
áratugs nam gull um 90 hundraðs-
hlutum gjaldeyrisforða Bretlands, og
gjaldeyrisforði Belgíu, Hollands og
Sviss var þá einnig að mestu leyti
gull. I gjaldeyrisforða Frakklands og
Svíþjóðar nam gull um þremur
fjórðu hlutum. Vestur-Þýzkaland
kom sér upp gullforða á síðasta ára-
tugi, svo að gull nam þremur fimmtu
hlutum gjaldeyrisforða þess 1957.
3 M. N. Trued, United States Ofjicial
Operations in the Foreign Exchange and
Gold Markets, Washington, 1966, bls. 15.