Dagblaðið Vísir - DV - 03.08.2012, Blaðsíða 49

Gleðileikur
Gunnars smára
Viðtal 33Helgarblað 3.–7. ágúst 2012 „Ég þarf að styrkja
persónuleikann
til að draga úr hættu á
bakslagi
É
g drakk ungur í mig alkóhól-
isma og hann markaði mjög
líf mitt,“ segir Gunnar Smári.
„Ég fór 28 ára í meðferð og var
edrú í tvö og hálft ár en byrj-
aði aftur að drekka og drakk í þrjú
ár. Fór þá í annað sinn í meðferð og
hef verið edrú í meira en sextán ár.“
Gunnar Smári er fæddur í
Hafnarfirði og segist alinn upp víðs
vegar í Reykjavík. Það er víða alkó-
hólismi í ætt hans og þegar hann
skoðar fjölskyldusögu sína áratugi
aftur í tímann eru dæmi um ótíma-
bær dauðsföll sökum drykkju.
„Pabbi var alkóhólisti og það er
víða alkóhólismi í minni ætt. Alkó-
hólismi leggst þungt á sumar ættir
og mín ætt er þar í meðallagi vond;
ekki sú verst farna. Því hefur verið
haldið fram að batinn leggist líka í
ættir og ég er svo heppinn að stór
hluti þess fólks sem hefur glímt
við áfengis- og vímuefnasýki í ætt-
inni hefur náð bata. En ef ég horfi
nokkra áratugi til baka, aftur fyr-
ir þann tíma að almennileg með-
ferð var í boði, rekst ég hins vegar
á fólk sem dó ungt eða veslaðist
upp; var efnilegt ungt en fékk ekki
að blómstra.“
Sjúkdómurinn vinnur alltaf
að lokum
Gunnar Smári segir harmsögur um
áfengisneyslu á DV.is til að benda
á hversu illa þessi sjúkdómur hefur
farið með margt glæsilegt fólk.
„Að baki þessum sögum á DV.
is eru nokkrar hugmyndir. Í fyrsta
lagi að benda á hversu illa þessi
sjúkdómur hefur farið með margt
glæsilegt fólk. Í öðru lagi að draga
fram að þessi sjúkdómur leggst
ekki aðeins á þá sem eiga hann
skilið; margt frábært fólk, gáfað,
fallegt, klárt, skemmtilegt, eld-
hugar, kjarkfólk og hvað eina, hef-
ur veikst og dáið úr þessum sjúk-
dómi. Hann hefur lagt betra fólk en
mig og þig,“ leggur Gunnar Smári
áherslu á.
„Í þriðja lagi kemur fram hversu
mikil áhrif sú þjónusta hefur sem
þessi sjúklingahópur fær á flestum
Vesturlöndum í dag; jafnvel þeir
sem ekki ná bata eða löngum edrú-
tíma lifa lengur en fólk sem glímdi
við sama sjúkdóm snemma á síð-
ustu öld. Í fjórða lagi held ég að
það komi fram í mörgum af þess-
um sögum að þótt svo virðist sem
fólk geti ráðið við sjúkdóminn um
skamma hríð, brennt kertið í báða
enda, þá vinnur sjúkdómurinn
alltaf að lokum. Fólk fær kannski tíu
ár þar sem svo virðist sem það láti
vímuefnið þjóna sér, en svo tekur
sjúkdómurinn yfir og hirðir restina
af árunum og lífskraftinum.“
Gleðileikur og harmsögur
Á hann sér sína eigin harmsögu?
„Það má örugglega segja sögur
allra sem harmsögu en ég upp-
lifi mig ekki í harmi. Harmsaga
byggir oftast á því að fólk hefur átt
eitthvað en misst. Stundum finnst
mér Íslendingar sem hópur upplifa
sögu sína sem harmsögu; þeir voru
rændir einhverju sem þeir áttu
skilið. Mér finnst ég frekar upplifa
líf mitt sem gleðileik; ég er alltaf að
fá eitthvað sem ég á í raun ekki skil-
ið og miklu meira en ég bið um.“
Gunnar Smári vonast til að ná til
þeirra sem hafa áhuga á að fræð-
ast um sjúkdóminn. „Ég vil bara
ná til þeirra sem hafa áhuga. Það
geta allir lesið þetta og notið með
einhverjum hætti. Fólk getur líka
sleppt að lesa þessar sögur. Þetta
er ekki mjög ágengt efni; ætlar sér
ekki að svara öllum spurningum
um þetta fólk né þennan sjúkdóm.“
Þetta er meira svona smá íhugun-
arefni í dagsins önn.
Eins og að læra á fiðlu
Hvernig læknast fólk af alkóhól-
isma? Felur lækningin í sér að læra
gildi sem við getum ef til vill lært
fyrr án þess að þurfa að ganga í
gegnum sársaukafulla reynslu?
„Alkóhólismi leggst á persónu-
leika fólks eins og aðrir heilasjúk-
dómar,“ útskýrir Gunnar Smári.
„Leiðin til bata liggur því gegnum
enduruppbyggingu persónuleik-
ans; leið sem er um margt einstök
og ólík milli manna. Leiðin kann
að liggja um svipaðar slóðir en er
samt sérstök hjá hverjum og ein-
um. Það er því nánast ómögulegt
að fjalla um þetta á almennum nót-
um. Ef batinn snýst um persónu-
þroska þá er hann líkari því að læra
á fiðlu en að rata eftir landakorti.
Það eru til leiðarbækur og upp-
skriftir en þær segja aldrei nema
hálfan sannleika.
En þar sem batinn og ástundun
í að viðhalda honum tengist per s-
ónu þroska þá væri sjálfsagt hægt
að svara þessu játandi; auðvit-
að mætti hvetja fólk til efla þroska
sinn sem víðast og mest. En það
er ekki þar með sagt að það fyrir-
byggi að fólk verði alkóhólistar,“
segir Gunnar Smári enda verði fólk
ekki alkóhólistar vegna skorts á
persónuþroska.
Alkóhólismi og brjósklos
Gunnar Smári veit ekki hvort það
er góð samlíking en hann reyn-
ir að líkja alkóhólismanum við
brjósklos til útskýringar. „Brjósk
á milli liða hrörnaði og brast. Og
það mun aldrei gróa. Eins og ég skil
lækninn þá veldur þessi sprunga
því að taugar klemmast og það er
voðalega vont. Í mínu tilfelli geng-
ur þetta til baka og ég jafna mig.
Hættan er hins vegar að þetta get-
ur gerst aftur og hefur gerst áður.
Til að minnka líkurnar get ég styrkt
maga og bakvöðva og dregið þar
með úr hættu á að ég beiti mér
rangt svo að sprungan í brjóskinu
nái aftur að klemma taug. Nú er í
sjálfu sér ekkert beint samhengi á
milli sprungu í brjóski og maga-
vöðva; styrkari magavöðvar munu
ekki laga brjóskið og þeir hefðu
heldur ekki komið í veg fyrri að það
hrörnaði né að það myndaðist í því
sprunga.
Ég held að alkóhólisminn sé
einhvern veginn svona. Ég þarf að
styrkja persónuleikann til að draga
úr hættu á bakslagi þegar ég lendi
í einhverjum raunum í lífinu. En
þessi styrking eyðir ekki sjúkdómn-
um og gæti heldur ekki fyrirbyggt
hann; þótt það sé í sjálfu sér hægt
að mæla með svona æfingum fyrir
alla. Þær gera líklega engan verri.“
Gunnar Smári Egilsson, formaður SÁÁ, drakk
ungur í sig alkóhólisma og segir sjúkdóminn hafa
markað líf sitt. Hann hefur verið edrú í meira en 16 ár
og segir harmsögur um áfengisneyslu á DV.is til að
benda á hversu illa þessi sjúkdómur hefur farið með
margt glæsilegt fólk. Hann segist vilja draga fram
að sjúkdómurinn leggist ekki aðeins á þá sem eiga
hann skilið. „Margt frábært fólk, gáfað, fallegt, klárt,
skemmtilegt, eldhugar, kjarkfólk og hvað eina, hefur
veikst og dáið úr þessum sjúkdómi,“ segir Gunnar
Smári sem ræddi við Kristjönu Guðbrandsdóttur um
alkóhólismann, útihátíðir og lífsins gildi.
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Viðtal
Lífið er gleðileikur „Ég get því ekki mælt með mínu lífi við nokkurn mann en það er orðið eins og klæðskerasaumað á mig,“ segir Gunnar
Smári sem segist reyna að lifa góðu lífi og skemmtilegu. Mynd JG