Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 8

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
8
EFNAHAGSHORFUR OG HELSTU ÓVISSUÞÆTTIR
virði landsframleiðslunnar heldur einnig til endurmats á hagvaxtar-
þróun undanfarinna ára. Endurskoðunin og óvissa sem hún skapar
gerir mat á framleiðslugetu þjóðarbúsins, og þar með á framleiðslu-
slakanum, erfiðara en ella. Að mestu leyti er endurskoðunin talin
leiða til samsvarandi endurskoðunar á framleiðslugetu þjóðarbúsins
en matið á framleiðsluspennunni breytist þó eitthvað. Nú er talið að
slakinn hafi verið lítillega minni í fyrra en gert var ráð fyrir í ágúst og
búist er við að hann hverfi á seinni hluta þessa árs eða heldur fyrr en
þá var spáð (mynd I-9). Spennan sem myndast á næstu misserum er
einnig talin verða lítillega meiri en horfur voru á í ágúst en þó minni
en í maíspá bankans. Talið er að framleiðsluspenna verði tæplega 1%
að meðaltali á næstu tveimur árum en að hún taki síðan að minnka á
ný og verði nánast horfin í lok spátímans. Nánari umfjöllun um fram-
leiðslugetu og -slaka er að finna í kafla IV.
Verðbólga nálægt markmiði út spátímann
Verðbólga mældist 2,1% á þriðja ársfjórðungi og 1,9% í október og
hefur verið við eða undir markmiði frá febrúar sl. Án húsnæðis mælist
hún enn minni og mælikvarðar á undirliggjandi verðbólgu segja
svipaða sögu. Hjöðnun verðbólgu virðist því byggjast á tiltölulega
breiðum grunni sem gefur tilefni til að ætla að hún haldist áfram lítil.
Verðbólguvæntingar hafa einnig lækkað, jafnt til skamms og langs
tíma, og þokast nær verðbólgumarkmiðinu. Meiri verðbólguþrýstings
virðist hins vegar gæta frá vinnumarkaði sem endurspeglast í hækk-
unum launakostnaðar á framleidda einingu sem eru kerfisbundið
umfram það sem samrýmist verðbólgumarkmiðinu og því að horfur
eru á nokkuð háum launakröfum í komandi kjarasamningum. Talið er
að launakostnaður á framleidda einingu hækki um tæplega 5% í ár og
að meðaltali um 3½% á næstu þremur árum sem er um ½ prósentu
meira á ári en spáð var í ágúst (mynd I-10).
Á móti verðbólguþrýstingi frá vinnumarkaði vegur að innflutt
verðlag hefur lækkað undanfarið og fer þar saman mjög lítil alþjóðleg
verðbólga og um 6% hækkun á gengi krónunnar frá fyrra ári. Það
er heldur lægra gengi en gert var ráð fyrir í ágústspánni og vegur á
móti horfum um minni alþjóðlega verðbólgu á spátímanum. Eins og
áður hefur verið rakið er slakinn í þjóðarbúskapnum einnig talinn vera
heldur minni en gert var ráð fyrir í ágúst. Betri upphafsstaða verðbólg-
unnar veldur því að horfur eru á að hún verði minni en spáð var í ágúst
það sem eftir lifir þessa árs og út næsta ár sé horft fram hjá áhrifum
óbeinna skatta á verðlag (myndir I-11 og I-12).2 Þegar frá líður veldur
þrýstingur frá vinnumarkaði og minnkandi slaki í þjóðarbúinu því að
verðbólga þokast upp á ný og verður líkt og í ágústspánni á bilinu
2½-3% á seinni hluta spátímans. Ýmsar forsendur spárinnar eru háðar
töluverðri óvissu, sem fjallað er um hér á eftir, en nánar er fjallað um
alþjóðlega verðlagsþróun í kafla II og um þróun innlendrar verðbólgu
og verðbólguvæntinga í kafla V.
2. Ein af ástæðunum fyrir minni verðbólgu það sem eftir lifir þessa árs og á fyrsta fjórðungi
næsta árs er fyrirhugað afnám almennra vörugjalda sem ekki var gert ráð fyrir í síðustu spá.
Að því leyti sem afnámið er þegar farið að hafa áhrif á verðlag gæti það einnig verið hluti
af ástæðunni fyrir betri upphafsstöðu verðbólgunnar.
1. Grunnspá Seðlabankans 3. ársfj. 2014 - 4. ársfj. 2017.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-9
Framleiðsluspenna1
1. ársfj. 2010 - 4. ársfj. 2017
% af framleiðslugetu
PM 2014/4
PM 2014/3
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
20172016201520142013201220112010
1. Framleiðni mæld sem landsframleiðsla í hlutfalli af heildarvinnu-
stundum. Grunnspá Seðlabankans 2014-2017. Brotalínur sýna spá
frá PM 2014/3.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-10
Launakostnaður á framleidda einingu
og framleiðni 2008-20171
Breyting frá fyrra ári (%)
Launakostnaður á framleidda einingu PM 2014/4
Framleiðni PM 2014/4
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
‘17‘16‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08
1. Grunnspá Seðlabankans 4. ársfj. 2014 - 4. ársfj. 2017.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-11
Verðbólga1
1. ársfj. 2010 - 4. ársfj. 2017
Breyting frá fyrra ári (%)
PM 2014/4
PM 2014/3
Verðbólgumarkmið
0
1
2
3
4
5
6
7
8
20172016201520142013201220112010