Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 13

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
13
Framhald hefur orðið á efnahagsbatanum í helstu viðskiptalöndum
Íslands en hann reynist enn sem fyrr hnökróttur og hverfull. Fjarað
hefur undan batanum á evrusvæðinu, ekki síst í kjarnaríkjum svæðis-
ins, en hann sækir enn í sig veðrið vestanhafs. Alþjóðlegar hagvaxtar-
horfur hafa versnað frá því í ágúst og sömuleiðis horfur um innflutning
helstu viðskiptalanda Íslands. Horfur eru tvísýnni en í ágúst og meiri
líkur á að hagvexti sé ofspáð fremur en vanspáð. Verðbólga er víða
undir markmiði og útlit fyrir að svo verði sums staðar um nokkurt
skeið, ekki síst á evrusvæðinu. Þriggja ára samfelldri rýrnun viðskipta-
kjara Íslands lauk á fyrri helmingi ársins og horfur eru á meiri bata í
ár en vænst var í ágúst. Þær eru þó óvissar, ekki síst í ljósi sviptinga á
ýmsum mörkuðum að undanförnu.
Alþjóðleg efnahagsþróun
Nokkru lakari og tvísýnni hagvaxtarhorfur í helstu
viðskiptalöndum Íslands …
Efnahagsbati helstu viðskiptalanda Íslands náði nokkurri viðspyrnu
um miðbik síðasta árs og óx áfram ásmegin á fyrri helmingi þessa árs
(mynd II-1). Hagvöxtur reyndist þá 1,7% sem er um 0,3 prósentum
meiri vöxtur en á síðari árshelmingi í fyrra. Stoðir efnahagsbatans virðast
styrkari í Bandaríkjunum og á Bretlandseyjum en á evrusvæðinu þar
sem landsframleiðsla óx um 0,1% á milli fyrsta og annars ársfjórðungs.
Lítill hagvöxtur í kjarnaríkjum evrusvæðisins er sérstakt áhyggjuefni og
hefur orðið tilefni nokkurs titrings á alþjóðlegum fjármálamörkuðum.
Landsframleiðslan dróst saman á Ítalíu og í Þýskalandi á öðrum árs-
fjórðungi og stóð í stað í Frakklandi. Fjárfesting hefur vaxið minna en
vænst var, framlag útflutnings til hagvaxtar reynst minna og fjölgun
starfa hægari. Í helmingi ríkja evrusvæðisins var hagvöxtur þó um og
yfir 1% á fyrri helmingi ársins en Þýskaland er eina kjarnaríkið í þeim
hópi. Fjögur ríki svæðisins glíma enn við samdrátt. Í Japan hafa örvunar-
aðgerðir kynt undir hagvöxt og verðbólgu en vöxturinn varð þó minni
á fyrri árshelmingi en búist var við. Efnahagsbati Norðurlanda hefur
einnig verið mismunandi; liðlega 2% hagvöxtur var í Noregi og Svíþjóð
á fyrri helmingi ársins, einungis um 1% vöxtur í Danmörku og stöðnun
ríkir enn í Finnlandi. Ágætur vöxtur hefur verið í ýmsum nýmarkaðs-
ríkjum en hagvöxtur ríkja í Suður- og Mið-Ameríku hefur reynst lakari
en vænst var, auk þess sem nokkuð hefur hægt á hagvexti í Kína.
… og vísbendingar um enn skarpari skil á milli hagvaxtarþróunar
austan- og vestanhafs næstu misserin
Í októberspá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins er gert ráð fyrir að heimshag-
vöxtur verði 3,3% í ár eins og í fyrra. Það er 0,4 prósentum minni
vöxtur en búist var við í aprílspá sjóðsins. Hagvaxtarhorfur eru lakari
bæði í iðnríkjum og nýmarkaðs- og þróunarríkjum en áfram er gert ráð
fyrir að það bæti í hagvöxt meðal iðnríkja en dragi úr honum meðal
nýmarkaðs- og þróunarríkja. Eins og sjá má á mynd II-2 er búist við að
þeim þróuðu ríkjum fjölgi ört í ár þar sem hagvöxtur verður yfir 2% og
að samdráttur verði í fjórum ríkjum en engu á því næsta.
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, World Economic Outlook,
október 2014.
Fjöldi ríkja
< -2%
-2% til -1%
-1% til 0%
0 5 10 15 20 25 30 35
2015
2014
2013
2012
0% til 1%
1% til 2%
> 2%
Mynd II-2
Dreifing hagvaxtar meðal 35 þróaðra ríkja
1
5 11 19
3 9 5 17
5 119253
6 4 4 5 88
1. Hagvaxtarvísir OFCE og EUROFRAME leggur mat á ársfjórðungslegan
hagvöxt á evrusvæðinu tvo ársfjórðunga fram í tímann. Mánaðarleg vísitala
fengin með línulegri brúun á ársfjórðungsleg gögn. 2. Iðnaðarvísitalan fyrir
framleiðendur í Bandaríkjunum, Manufacturing Purchasing Managers' index
(PMI) er birt mánaðarlega og er árstíðarleiðrétt. Þegar gildi vísitölunnar er
yfir 50, táknar það vöxt milli mánaða, en ef hún er undir 50 táknar það
samdrátt.
Heimild: Macrobond.
Breyting frá fyrri ársfjórðungi (%)
Mynd II-3
Leiðandi vísbendingar um hagvöxt
Janúar 2006 - desember 2014
Evrusvæðið (v. ás)1
Bandaríkin (h. ás)2
Vísitala
-4
-3
-2
-1
0
1
2
30
35
40
45
50
55
60
‘13 ‘14‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06
II Alþjóðleg efnahagsmál og viðskiptakjör
Heimildir: Macrobond, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd II-1
Alþjóðlegur hagvöxtur
1. ársfj. 2003 - 3. ársfj. 2014
Bandaríkin
Evrusvæðið
Bretland
Japan
Viðskiptalönd Íslands
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03