Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 15

ALÞJÓÐLEG EFNAHAGSMÁL OG VIÐSKIPTAKJÖR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
15
Horfur á lengra lágvaxtatímabili en áður var vænst og vaxandi
mun á taumhaldi peningastefnu meðal þróaðra ríkja
Þessi ólíka þróun hagvaxtar og verðbólgu í helstu iðnríkjum mun
leiða til vaxandi munar á taumhaldi peningastefnu þeirra á komandi
misserum. Skuldabréfakaupum Seðlabanka Bandaríkjanna lauk í októ-
ber sl. eins og vænst var og undirbýr bankinn hækkun vaxta en ECB
hefur lækkað vexti í tvígang frá því í júní niður í yfirlýst lágmark þeirra
og kynnt ýmsar aðgerðir til að styðja betur við efnahagsbatann og
koma verðbólgu á ný í markmið. Aðgerðirnar felast m.a. í kaupum
á ýmsum eignatryggðum skuldabréfum einkaaðila í því skyni að
örva útlán á evrusvæðinu til einstaklinga og fyrirtækja (mynd II-6).
Koma skuldabréfakaupin til viðbótar langtímalánveitingum bankans
til fjármálastofnana. Óvissa ríkir um árangur aðgerðanna. Spár gera
almennt ráð fyrir að þær beri árangur og að komist verði hjá frekari
lækkun langtímaverðbólguvæntinga sem myndi að öðrum kosti auka
taumhald peningastefnunnar og grafa undan efnahagsbatanum.1
Samkvæmt framvirkum vöxtum vænta markaðsaðilar almennt lægri
vaxta en í maí. Búast þeir við að Englandsbanki hækki vexti næsta vor,
Seðlabanki Bandaríkjanna um mitt næsta ár en að vöxtum verði haldið
lágum á evrusvæðinu til langs tíma (mynd II-7).
Áhættufælni á fjármálamörkuðum hefur farið vaxandi með
aukinni óvissu um alþjóðlega efnahagsþróun, ekki síst á evrusvæðinu.
Í kjölfarið hafa alþjóðlegir eignamarkaðir gefið eftir (myndir II-8 og
II-9). Fjármagn hefur leitað frá evrusvæðinu og hlutabréfaverð í Evrópu
hefur ekki verið jafn lágt í um ár og gengi evru á móti Bandaríkjadal
hefur sömuleiðis ekki verið lægra í ríflega tvö ár. Gengislækkunin er þó
til þess fallin að styðja við samkeppnishæfni evrusvæðisins.
Útflutningsverð og viðskiptakjör
Útflutningsverð hefur hækkað umfram væntingar í ár
Verð sjávarafurða í erlendum gjaldmiðlum hefur hækkað um nær 10%
frá því í febrúar sl. þegar verðlækkunarhrinunni sem hófst síðla árs
2012 lauk. Mesta hækkunin hefur orðið á verði uppsjávarfisks en eftir-
spurn eftir botnfiskafurðum hefur einnig tekið við sér. Heilt á litið er
gert ráð fyrir svipuðum horfum og í ágúst en þar sem verðhækkanirnar
hafa komið fram nokkru fyrr en þá var áætlað er búist við um 1
prósentu meiri hækkun á verði sjávarafurða á þessu ári (mynd II-10).
Álverð hefur hækkað frá miðju ári og hafði í ágúst ekki verið
hærra í 1½ ár. Hækkunin hefur verið drifin áfram af samdrætti í fram-
leiðslu áls vegna lokunar álvera sem leitt hefur til þess að alþjóðlegar
álbirgðir hafa minnkað um fimmtung frá ársbyrjun. Gert er ráð fyrir
½% hækkun álverðs í ár í takt við framvirkt verð og alþjóðlegar spár
en það er 1½ prósentu meiri hækkun en búist var við í ágúst.
Horfur á áframhaldandi lækkun hrávöruverðs
Olíuverð var 7% lægra á þriðja fjórðungi en á öðrum fjórðungi ársins.
Verðið hefur haldið áfram að lækka það sem af er þessum fjórðungi
1. Raunvextir myndu hækka við lækkun verðbólguvæntinga þar sem nafnvextir eru nálægt
núlli. Sjá t.d. umfjöllun í rammagrein 1.3 í Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (2014), „Anchoring
inflation expectations when inflation is undershooting“, World Economic Outlook, apríl
2014.
1. Mánaðarleg meðaltöl.
Heimild: Macrobond.
Vísitala, janúar 2007 = 100
Mynd II-8
Hlutabréfaverð á ýmsum mörkuðum1
Janúar 2007 - október 2014
Norðurlönd
Nýmarkaðsríki
Heimsverð
Evrusvæðið
Bandaríkin
40
60
80
100
120
140
160
180
20142013201220112010200920082007
1. Afleitt flökt S&P500-hlutabréfavísitölunnar (Chicago Board Options
Exchange) og afleitt flökt í gengi gjaldmiðla út frá gjaldeyrisvalréttum
(JP-Morgan VXYGL-vísitalan).
Heimildir: Bloomberg, Macrobond.
Vísitala Vísitala
Mynd II-9
Flökt í hlutabréfaverði og gengi gjaldmiðla1
Janúar 2007 - október 2014
VIX-flöktvísitalan (v. ás)
JP-Morgan-gengisflöktvísitalan (h. ás)
10
20
30
40
50
60
70
5
10
15
20
25
30
35
20142013201220112010200920082007
1. Framvirkir vextir byggjast á 6 mánaða OIS (Overnight Index Swaps).
Heilar línur sýna framvirka ferla frá 31. október 2014 en brotalínur frá
2. maí 2014.
Heimildir: Bloomberg, Macrobond.
%
Mynd II-7
Stýrivextir og framvirkir vextir í Bandaríkjunum,
Bretlandi og á evrusvæðinu1
Daglegar tölur 1. janúar 2008 - 31. október 2014,
ársfjórðungslegar tölur 4. ársfj. 2014 - 4. ársfj. 2017
Bandaríkin
Bretland
Evrusvæðið
‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16 ‘17
-1
0
1
2
3
4
5
6