Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 24

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
24
INNLENT RAUNHAGKERFI
Við endurskoðun Hagstofunnar jókst hagvöxtur síðasta árs um
0,2 prósentur og er nú talinn hafa verið 3,5% og virðist hann hafa
byggst á tiltölulega breiðum grunni: nokkuð stóran hluta hagvaxtarins
mátti rekja til ferðaþjónustu en einnig var jákvætt framlag frá ýmsum
greinum eins og byggingargeira, sjávarútvegi og fjármálaþjónustu.
Þetta var nokkru meiri hagvöxtur en meðal annarra þróaðra ríkja.
Þannig var 2,2% hagvöxtur í Bandaríkjunum og 1,7% vöxtur í
Bretlandi en á evrusvæðinu var 0,4% samdráttur (sjá kafla II). Frá því
að efnahagsbatinn hófst hér á landi hefur landsframleiðsla helstu við-
skiptalanda vaxið um tæplega 8% að jafnaði en rúmlega 9% hér á
landi eins og áður hefur komið fram (mynd IV-4).
Eftirspurn heimila hefur aukist á árinu
Vöxtur einkaneyslu var einungis 0,8% í fyrra samkvæmt endurskoð-
uðum tölum Hagstofunnar. Það er nokkru minni vöxtur en samkvæmt
fyrstu tölum Hagstofunnar en í samræmi við tölur hennar um ráð-
stöfunartekjur frá því í október sl. en kaupmáttur ráðstöfunartekna
jókst einungis um 0,7% á síðasta ári.2 Á fyrri hluta þessa árs hefur
hins vegar bætt verulega í vöxt einkaneyslu líkt og Seðlabankinn spáði
og nam hann 4%. Líklegt má telja að þetta endurspegli aukinn kaup-
mátt, bætta atvinnu- og eiginfjárstöðu heimila og aukna bjartsýni.
Vísbendingar eru um að vöxturinn hafi í talsverðum mæli beinst að
varanlegum neysluvörum á borð við ýmis raftæki auk þess sem bætt
hefur í nýskráningar bifreiða. Aukin eftirspurn eftir slíkum vörum
bendir til þess að heimilin telji fjárhagsstöðu sína hafa batnað. Það
endurspeglast einnig í væntingum neytenda sem sjá má í könnunum
Capacent Gallup á þessu ári á því að hlutfallið á milli þeirra sem telja
núverandi efnahagsástand gott á móti þeim sem telja það slæmt
hefur hækkað og það sama gildir um hlutfallið á milli þeirra sem telja
atvinnumöguleika sína betri og hinna sem telja þá lakari þótt síðar-
nefndi hópurinn sé í báðum tilvikum enn stærri.

Útlit fyrir að vöxtur einkaneyslu í ár verði sá mesti í sex ár
Þær vísbendingar um þróun einkaneyslu sem helst er horft til benda til
þess að þróunin sem varð á fyrri hluta ársins hafi í meginatriðum hald-
ið áfram á þriðja ársfjórðungi (mynd IV-5). Þá hefur raunverð íbúðar-
húsnæðis haldið áfram að hækka, sem bætir eiginfjárstöðu heimila (sjá
kafla III), ásamt því að kaupmáttur launa hefur haldið áfram að aukast.
Þetta endurspeglast einnig í því að heimilin telja nú líklegra en áður
að þau muni ráðast í stórkaup ef marka má könnun Capacent Gallup
á fyrirhuguðum stórkaupum neytenda frá því í september en vísitala
þeirra hefur ekki mælst hærri í sex ár. Þessar vísbendingar eru í takt
við það sem vænst var og því eru horfur um einkaneyslu í ár taldar
lítið breyttar frá ágústspá Peningamála og er talið að einkaneysla vaxi
um tæp 4½% frá fyrra ári. Gert er ráð fyrir að á næstu misserum
muni aukinn kaupmáttur heimila og hærra eignaverð auka eftirspurn
(myndir IV-6 og IV-7). Þá munu viðbrögð neytenda við aðgerðum
stjórnvalda í skuldamálum heimila hafa umtalsverð áhrif og er líklegt
að þau áhrif séu að einhverju leyti þegar komin fram (sjá viðauka 2 í
2. Það er minni hækkun en gert hafði verið ráð fyrir í ágústspá bankans sem bendir til þess
að sparnaður heimila hafi ekki aukist í sama mæli í fyrra og þá var talið.
1. Punktarnir sýna spá Peningamála 2014/4.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%) Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-6
Einkaneysla og eigið fé heimila 2004-20141
Einkaneysla (v. ás)
Eigið fé heimila án lífeyrisréttinda (h. ás)
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04
1. Efri og neðri mörk átta vísbendinga um einkaneyslu. Vísbendingarnar
eru kortavelta, dagvöruvelta, hlutabréfaverð, húsnæðisverð, innflutningur
neysluvöru, nýskráningar bifreiða, laun og atvinnuleysi. Vísbendingarnar
eru endurskalaðar þannig að þær hafa sama meðaltal og staðalfrávik og
einkaneysla.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Rannsóknarsetur verslunarinnar, Seðlabanki
Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-5
Vísbendingar um einkaneyslu1
1. ársfj. 2004 - 3. ársfj. 2014
Einkaneysla
Spá PM 2014/4
Miðgildi vísbendinga
Efri og neðri mörk vísbendinga um einkaneyslu
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
‘04 ‘05 ‘07 ‘09 ‘11 ‘13‘06 ‘08 ‘10 ‘12 ‘14
Mynd IV-4
Þróun landsframleiðslunnar í kjölfar
fjármálakreppunnar1
1. ársfj. 2007 - 3. ársfj. 2014
Vísitala, 3. ársfj. 2008 = 100
Ísland
Helstu viðskiptalönd
OECD-ríki
Evrusvæðið
Bandaríkin
Bretland
1. Árstíðarleiðrétt gögn fyrir Ísland koma frá Seðlabanka Íslands.
Heimildir: Macrobond, OECD, Seðlabanki Íslands.
90
92
94
96
98
100
102
104
106
108
110
20142013201220112010200920082007