Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 30

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
30
INNLENT RAUNHAGKERFI
var í ágúst, eða liðlega 3% af landsframleiðslu en horfur eru á að hann
nemi um 6½% af landsframleiðslu í ár sem er um 1½ prósentu meiri
afgangur en spáð var í ágúst. Horfur fyrir næstu ár hafa einnig batnað
(mynd IV-17).
Hagfelldari þróun undirliggjandi viðskiptajafnaðar
Undirliggjandi halli frumþáttatekna8 nam 3,9 ma.kr. á fyrri helmingi
ársins eða um 0,4% af landsframleiðslu sem er svipaður halli og á
sama tíma í fyrra. Það er hins vegar um 19 ma.kr. minni halli en gert
var ráð fyrir í ágústspá bankans og má að mestu leyti skýra frávikið
með hærri launatekjum Íslendinga erlendis9 og meira tapi hjá inn-
lendum félögum í eigu erlendra aðila. Meiri afgangur á vöru- og
þjónustuviðskiptum ásamt minni halla á frumþáttatekjum skiluðu því
jákvæðum undirliggjandi viðskiptajöfnuði sem nemur 1,3% af lands-
framleiðslu á fyrri hluta ársins í stað 1% halla eins og gert var ráð fyrir í
ágúst. Sömu þættir skýra einnig betri horfur á seinni hluta ársins og út
spátímann. Gert er ráð fyrir að undirliggjandi viðskiptajöfnuður verði
jákvæður um 4% af landsframleiðslu á þessu ári í stað tæplega 1%
eins og spáð var í ágúst og að hann verði að meðaltali 2 prósentum
betri á ári út spátímann (mynd IV-17). Gangi þetta eftir mun þjóð-
hagslegur sparnaður haldast í kringum 20% af landsframleiðslu á
spátímanum (tafla 1 í viðauka 1).
Vinnumarkaður
Hægar dregur úr slaka á vinnumarkaði
Vinnuaflseftirspurn jókst hægar á þriðja fjórðungi ársins en hún hefur
gert síðan hún fór að taka við sér í lok árs 2012. Árstíðarleiðrétt
atvinnuleysi samkvæmt Vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar (VMK)
mældist 5,2% og jókst lítillega milli fjórðunga en minnkaði um 0,2
prósentur milli ára (mynd IV-18).10 Fjölgun heildarvinnustunda var
einnig hægari en hún hefur verið undangengin tæplega tvö ár og
hægari en gert var ráð fyrir í ágúst. Skýrist það eingöngu af styttri
meðalvinnutíma því að starfandi fólki hélt áfram að fjölga (mynd
IV-19). Atvinnuþátttaka og hlutfall starfandi stóð nánast í stað milli ára
og fólki utan vinnumarkaðar fjölgaði. Þetta gæti verið vísbending um
viðsnúning á vinnumarkaði en þegar betur er að gáð kemur í ljós að í
öllum tilvikum skýrist niðurstaða fjórðungsins af nokkuð öfgakenndri
þróun í september. Það er því heppilegra að horfa til þróunar það sem
af er ári við mat á því hvort áfram sé að draga úr slaka á vinnumarkaði
(mynd IV-20). Sé það gert virðist ekki mega merkja viðsnúning á
vinnumarkaði þótt vísbendingar séu um að hægt hafi á batanum
miðað við þróunina á sama tíma í fyrra. Verulega dró úr slakanum á
8. Hugtakið frumþáttatekjur (e. primary income) verður framvegis notað í stað þáttatekna (e.
income) áður til samræmis við breytingar á stöðlum þjóðhagsreikninga.
9. Bætt gagnasöfnun hefur haft í för með sér að launatekjur Íslendinga erlendis eru nú taldar
rúmlega 5 ma.kr. meiri en launatekjur erlendra aðila hér á landi á hverjum ársfjórðungi á
þessu ári en áður var þessi munur talinn vera 0,2 ma.kr.
10. Atvinnuleysi eins og það er skráð hjá Vinnumálastofnun (VMST) mældist minna eða 3,8%
á þriðja fjórðungi að teknu tilliti til árstíðar og hafði minnkað lítillega milli fjórðunga en um
0,8 prósentur milli ára. Mismunandi þróun atvinnuleysis á þessa tvo mælikvarða skýrist
líklega að mestu leyti af því að fólk er ekki lengur á skrá hjá VMST vegna þess að það hefur
misst atvinnuleysisbótarétt sinn en mælist sem atvinnulaust í VMK.Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd IV-19
Breytingar á atvinnu og vinnutíma
1. ársfj. 2004 - 3. ársfj. 2014
Breyting frá fyrra ári (%)
Fjöldi starfandi
Meðalvinnutími
Heildarvinnustundir
-15
-10
-5
0
5
10
‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04
Heimildir: Hagstofa Íslands, Vinnumálastofnun, Seðlabanki Íslands.
Mynd IV-18
Árstíðarleiðrétt atvinnuleysi
1. ársfj. 2008 - 3. ársfj. 2014
% af mannafla
Atvinnuleysi - Vinnumarkaðskönnun
Atvinnuleysi - Vinnumálastofnun
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2014201320122011201020092008
Mynd IV-17
Viðskiptajöfnuður 2000-20171
% af VLF
1. Rekstrarframlög talin með frumþáttatekjum. Grunnspá Seðlabankans
2014-2017. 2. Án reiknaðra tekna og gjalda innlánsstofnana í slitameðferð
en með áætluðum áhrifum af uppgjörum búa þeirra og án áhrifa lyfjafyrir-
tækisins Actavis á jöfnuð frumþáttatekna fram til ársins 2012. Einnig hefur
verið leiðrétt fyrir óbeint mældri fjármálaþjónustu (FISIM) innlánsstofnana
í slitameðferð.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Vöru- og þjónustujöfnuður
Undirliggjandi jöfnuður frumþáttatekna2
Undirliggjandi viðskiptajöfnuður2
Mældur viðskiptajöfnuður
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
‘16‘14‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00