Skírnir - 01.01.1956, Síða 73
Skírnir
Hugleiðingar um merkingar orða
71
Danski málfræðingurinn Kristoffer Nyrop segir ýmsar
skemmtilegar sögur þessu til sönnunar í bók sinni Grammaire
historique de la langue frangaise. Tome quatrieme (Séman-
tique) og einnig í Ordenes Liv. Sögur þær, sem ég mun end-
ursegja, eru úr fyrr greinda ritverkinu.
Þýzk stelpa var í þann veginn að hefja frönskunám. Kennsl-
an var ekki bókleg, eins og hér tíðkast, heldur svo nefnd
hlutakennsla. Þetta var að morgunlagi, og stúlkan sat og
snæddi morgunverð með kennara sínum, sem var yfirkenn-
ari frá París. Kennarinn hafði í hyggju að kenna nemanda
sínum frönsku nöfnin á því, sem á borðinu var, og byrjaði
á ostinum. En stúlkan mótmælti þegar í stað: „Fromage?
Hvers vegna fromage? Káse er þó miklu eðlilegra.“ („Kase ist
doch viel naturlicher“).
Segja má, að hér geti verið um barnaskap að ræða, af þvi
að krakki á í hlut. En engu slíku er til að dreifa í næstu
sögu, því að persónur hennar eru fullorðið fólk.
Þjóðverji, Itali og Ungverji deildu eitt sinn um móðurmál
sin, og hélt vitanlega hver þeirra fram yfirburðum síns móð-
urmáls. Eftir að þeir höfðu deilt án þess að komast að niður-
stöðu nokkra hríð, sagði Þjóðverjinn: „Jæja, hvað kallið þið
vatnið?" Italinn svaraði: „Acqua11. Ungverjinn svaraði: „Viz“.
Þá hrópaði Þjóðverjinn sigri hrósandi: „Við köllum það Was-
ser, og það er líka Wasser.“ („Wir aber nennen es Wasser
und es ist auch Wasser“). Grammaire IV, 400.
Þessar sögur skýra sig í rauninni sjálfar. Þær sýna trú á
samband orðs og hlutar, sem ekki er til, því að við notum
orðin í tilteknum merkingum vegna þess, að það er venja i
því málsamfélagi, sem við erum alin upp í. Það er engin
eðlisnauðsyn, að hundurinn heiti hundur. Hann gæti eins
vel heitið hestur, og við mundum kalla hann hest, ef það
væri venja í íslenzku þjóðfélagi.