Skírnir - 01.01.1956, Page 269

Skímir
Ritfregnir
267
Greinarnar eru samdar af fræðimönnum frá öllum norrænu ríkjunum
fimm og þá að jafnaði þeir valdir, sem sérþekkingu hafa á hverju efni um
sig. Sumar greinanna eru samdar af fleiri en einum fræðimanni, og skrif-
ar þá hver með hliðsjón af aðstæðum í sínu eigin landi. Bókin er á fjórum
tungumálum: dönsku, norsku landsmáli, norsku rikismáli og sænsku. Finn-
ar rita sínar greinar á sænsku, en Islendingar á dönsku, norsku eða sænsku.
Yfirleitt eru uppsláttarorð miðuð við það mál, sem greinin er skrifuð á, en
ef mikill munur er á orðunum í norrænum málum, eru fleiri uppsláttar-
orð en eitt og vísað til aðaluppsláttarorðs. Ef Islending langar t. d. að fræð-
ast um báSstofur, er honum óhætt að fletta upp orðinu báSstofa, en þar
er visað til bastu, því að greinin er rituð á sænsku. Er að þessu mikill
hægðarauki. Annars verður bókin miklu þægilegri í notkun, eftir að bind-
ið með efnisskránni er út komið. Það er og hót í máli, að lofað er efnisskrá
með 2. bindi og síðan með hverju bindi, unz allt verkið er komið út.
Það er ekki ætlun mín að dæma þetta bindi í heild, -— efni þess er of
yfirgripsmikil til þess, að mér — eða raunar nokkrum einum manni —
sé það kleift. Ég hefi aðallega kynnt mér þær greinar, sem samdar eru af
íslenzkum fræðimönnum eða varða íslenzk efni. f þetta bindi rita átta ís-
lenzkir fræðimenn. Þeir eru þessir: Einar Öl. Sveinsson prófessor, dr.
Guðni Jónsson, Magnús Gislason fil. lic., Magnús Már Lárusson prófessor,,
Ólafur Briem mag. art, Ölafur Lárusson prófessor, Róbert A. Ottósson
hljómsveitarstjóri og Stefán Einarsson prófessor. Sérstaklega þótti mér
skemmtilegt að sjá, að við Islendingur skyldum geta lagt til sérfræð-
ing í fornri tónlistarsögu (R.A.O.) Margir erlendir fræðimenn rita einn-
ig um íslenzk efni eða norræn efni, sem einnig varða fsland, — og
virðist mér það yfirleitt vel af hendi leyst. En ekki er fyrir ]>að að synja,
að stundum gætir hjá þessum ágætu fræðimönnum nokkurrar vanþekk-
ingar á íslenzku máli. Ég á ekki sérstaklega við það, að rangt sé með farið,
heldur hitt, að fræðimönnunum er ekki ávallt tiltækt nema eitt orð eða
orðasamband um hlut eða verknað, sem mörg nöfn eru á. Ég skal nefna
eitt dæmi. Undir barsel stendur t. d.: „Det vn. udtryk for at fode er at
verSa léttari med underforstaet barns el. barni (Flateyarbok II, s. 8, 263,
53S; Storm: Islandske Annaler, s. 229.“ Því mun enginn neita, að at verSa
léttari er algengt í vesturnorrænu í þessari merkingu og mætti benda á
fleiri dæmi en greinarhöfundur gerir, en að þetta sé „hið vesturnorræna
orðasamband um að fæða“ er ekki aðeins villandi, heldur beinlinis rangt.
Öfróðir mundu ætla, að sagnir eins og ala og fæSa væru ókunnar i þessari
merkingu. At verSa léttari er aðeins skrauthverft orðasamband um sama
fyrirbæri. Mistök af þessu tæi eru til þess fallin að gefa mönnum rangar
hugmyndir, en hjá þeim mætti hæglega komast, því að hinir hundvísu rit-
stjórar ættu að geta leiðbeint greinarhöfundum.
Ófyrirgefanleg villa er það, að ritað er bangatal í stað baugatal (341. d.).
Hér er ekki um venjulega prentvillu að ræða, því að orðinu er raðað með
hliðsjón af þessum rithætti. Óskiljanleg mistök eru það, að i greininni