Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 66
60 HERMANN PÁLSSON SKÍRNIR
vindur ríður af götunum og suður í geilamar fyrir austan torfuna. Þar stígur
hann af baki og biður þá æja hestum ...
Hér er sviðið, landslagið, snar þáttur í frásögninni, svo að heiSar-
lýsingin er um leiS lýsing á ferS þeirra Eyvindar og manna hans.
Sjálf mun lýsingin vera einstæS í Islendingasögum, svo frábærlega
lífræn sem hún er. Hér er því um aS ræSa sérkenni á Hrafnkels sögu,
sem skilur hana frá öðrum fornsögum vorum.
FóstbræSra saga er að mörgu leyti ólík öðrum fslendingasögum,
og þykir mönnum það sérstakur galli á henni, að þar er hvað eftir
annað lýst hugrekki Þorgeirs af nokkurri mælsku. En þessi endur-
tekning er eins konar stef í frásögninni, enda er hugrekki hetjunnar
mikilvægt atriði, og með þessu móti verður FóstbræSra saga sér
um list. Sagan getur þess, að Þorgeiri hafi ekki brugðið við tíðinda
sögn, er hann spurði víg föður síns:
Eigi roðnaði hann, því að eigi rann honum reiði í hörund. Eigi bliknaði
hann, því að honum lagði eigi heipt í brjóst. Eigi blánaði hann, því að honum
rann eigi í bein reiði, heldur brá hann sér engan veg við tíðinda sögnina, því
að eigi var hjarta hans sem fóam í fugli. Eigi var það blóðfullt, svo að það
skylfi af hræðslu, heldur var það hert af hinum hæsta höfuðsmið í öllum hvat-
Ieik.
Hér er ekki einungis verið að lýsa viSbrögðum Þorgeirs, heldur
einnig ástæðunum fyrir hegðun hans. HugleiSingar á borð við þessa
setja hömlur á frásögnina, knýja lesendur til að beina athygli sinni
frá atburðunum og skyggnast undir yfirborðið. Eftir að Þorgeir
hefur hefnt föður síns, þykir mönnum það undarlegur atburður, að
ungur maður skyldi hafa orðið harðfengum héraðshöfðingja að
bana.
En þó var eigi undarlegt, því að hinn hæsti höfuðsmiður hafði skapað og
gefið í brjóst Þorgeiri svo öruggt hjarta og hart, að hann hræddist ekki, og
hann var svo öraggur í öllum mannraunum sem hið óarga dýr. Og af því að
allir góðir hlutir eru af guði gerðir, þá er öraggleikur af guði ger og gefinn í
brjóst hvötum drengjum og þar með sjálfræði að hafa til þess, er þeir vilja,
góðs eða ills, því að Kristur hefur kristna menn sonu sína gert, en eigi þræla,
en það mun hann hverjum gjalda sem til vinnur.
Þegar lýst hefur verið hreysti þeirri, er Þorgeir sýnir í hinztu vörn
sinni, er enn tekið í sama strenginn: