Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 208
202
BJÖRN K. ÞÓRÓLFSSON
SKÍRNIR
skoðun. Þegar engir hefðu ,.agiterað“ nema stjórnarskrárendurskoð-
endur, væri svo sem auðsætt, að fundir, sem þeir hefðu safnað mönn-
um á, gæfu þeim meðhald, án þess að slíkt væri nein sönnun fyrir
sannarlegri skoðun almennings. 011 blöðin væru á einu bandi og
mótskoðanir hefðu eigi getað komizt fram. Alþýða hræddist blöðin
og þyrði eigi að baka sér ámæli þeirra. Þar sem einungis annar
málspartur hefði talað fyrir alþýðu, hefði eigi heldur þessi Þing-
vallafundur neitt sönnunargildi um þjóðviljann. Ef mótstöðumenn
hinnar endurskoðuðu stj órnarskrár mynduðu flokk og töluðu um
fyrir mönnum í ræðum og ritum, sagði Hannes, að þeir mundu þegar
með einu skynsömu orði fá á sitt mál j afnvel marga af þeim, sem nú
teldust meirihlutamenn og flytu með straumnum.
Benedikt Sveinsson, alþingismaður, andmælti þeim skilningi Jóns
Ólafssonar og Hannesar Hafsteins á 33. grein stj órnarskrárfrum-
varpsins frá 1887, að hún veitti þinginu heimild til að gera alla
stjórn ómögulega með því að neita fjárlögum. Sér hefði ekki til hug-
ar komið að segja, eins og Hannes Hafstein hefði haft eftir sér, að
alltaf mætti innheimta alla lögboðna skatta og tolla. Hitt kvaðst
Benedikt hafa sagt, að lögboðin gjöld mætti greiða af höndum. Gjöld
landsins til skóla, embættismanna osfrv. mætti greiða af höndum,
ef þau væru lögboðin, því að annars mætti fara í mál og fá lands-
sjóðinn dæmdan til að greiða gjöldin, svo framarlega sem nokkurt
fé væri til í honum. Að jafnaði væri eitthvert fé í honum, bæði það,
sem væri fyrirliggj andi og það, sem greitt væri í hann án þess að
það væri innheimt eða án þess að það heimfærðist undir skatta og
tolla. Þótt þingið neitaði fjárlögum, gæti stjórnin haft töluvert ráð-
rúm. Hún gæti rofið þingið, ef til vill oftar en einu sinni, og þannig
skotið máli sínu til þjóðarinnar. Það væri þá þjóðin, sem skæri úr
málum. Það væri því ekki rétt að segja, að þingið gæti aðeins með
því að neita fjárlögum gert alla stjórn ómögulega, heldur hefðu þeir
Jón Ólafsson og Hannes Hafstein átt að segja, að þjóðin gæti með
fjárveitingarvaldi fulltrúa sinna beygt stjórnina á skemmri eða lengri
tíma til að láta undan. Þetta væri í rauninni tóm grýla búin til af
andstæðingum endurskoðunarmálsins, því að þingið hefði enga
ástæðu til að neita fjárlögum. Það gæti á margan annan hátt beygt
stjórnina til að fara að vilja sínum.
Út af því, sem Jón Ólafsson sagði um verndartolla, sagðist Bene-