Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 262
256 RITDÓMAR SKÍRNIR
rafsegulalda sem bera boð milli manna og landa og frá fjarlægum stjömum,
sem eru reyndar ekki lengur stjömur, heillandi Ijósglitur á næturhimni,
heldur sólir, viðfangsefni vísindamanna. Tvenns konar viðhorfum, tvenns kon-
ar reynslu er stillt upp sem andstæðum, og í kvæðislok eru andstæðurnar dregn-
ar fram í skýrri mynd:
Fjarlægðir hurfu, og grunnt
í gagnsæju vatni hvílir
andlit hvers dags að kvöldi
- aldrei í skyggðum hyl.
Tvísæi kvæðisins fær aukinn þrótt við tvöfalda merkingu orðsins skyggður, þ.
e. bæði gljáandi og dimmur, en báðar merkingamar eiga mætavel við um hyl
sem er glampandi á yfirborði en dimmur undir niðri.
Gamlar fjarlægðir em þungamiðja annars kvæðis í bókinni, Hugsað heim, og
þar em þær hið skæra djúp milli óskar og veruleika þar sem draumamir áttu
heima. Öll kvæðin í fyrsta hluta bókarinnar era reyndar tilbrigði um þetta
sama stef, aðskilnað innri og ytri vemleika, og þau einkennast af heimþrá
til þess tíma þegar þetta tvennt var eitt og órofið, áður en vegur vöku og
draums byrjaði að greinast (svo vitnað sé í Heimvegi). Þetta stef er að vísu
gamalþekkt í Ijóðum Hannesar, einkum úr næstyngstu bók hans, Stund og
stöðum, en hér fær það margbreytilegri útfærslu en áður, staðfestist í gleggri
og áþreifanlegri myndum. Kvæðið Fótmál minnir til dæmis mjög á Hinar tvœr
áttir í Stund og stöðum, þar sem talað er um hina löngu leið heim, inn í hjörtu
mannanna, en eldra kvæðið er almennt orðað, það birtir enga mynd, ekkert
ákveðið tilvik, þar sem yngra kvæðið aftur á móti dregur upp skýrar, afmark-
aðar myndir, staðfestir almenna reynslu í ákveðnum tilvikum:
Þar lyfti ég yfir þau fæti mínum.
í draumum, í hugsun
má hæstu fjöll lækka að vild
sem lágt þrep. Auðsótt.
Legg tindjökul undir hæl
og hágöngu sólar.
I draumum, í hugsun.
En heppnast mér að stíga
héðan þar sem ég dvel
út í daginn fyrir utan
hið stutta skref
sem skilur okkur sundur?
I Hinum tveim áttum er í staðinn fyrir hið stutta skref sem skilur okkur sund-
ur talað um að þangað sem skáldið þurfi að komast sé
endalaus ganga
um annarlega slóð