Skírnir - 01.01.1969, Blaðsíða 201
SKÍRNIR
ÞINGVALLAFUNDUR 1888
195
skrárfrumvarpinu frá 1885, að vald þingsins væri eigi nógu vel
tryggt. Hann kvað sögu íslands bezta sönnun þess, að meira væri
varið í, að stjórnin væri góð, en nokkuð annað.
Benedikt Sveinsson, alþingismaður, sagði, að Hannes Hafstein
teldi stjórnarskrána ekki neitt aðalskilyrði fyrir framförum vorum,
því að hún hindraði ekki allar framfarir vorar, en þessi röksemda-
leiðsla væri alveg röng. Enginn mundi kalla þrælinn frjálsan, þótt
hann gæti andað, og eins gæti stjórnarskráin hindrað framfarir okk-
ar stórkostlega, þótt hún hindraði ekki allar framfarir vorar. Hann-
es Hafstein hefði játað, að stjórnarskráin væri með göllum, en hvar
væru dæmi til, að illar stj órnarskrár hefðu eigi haft ill áhrif og hvar
dæmi til, að góðar stjórnarskrár hefðu eigi haft gott í för með sér.
Góð stjórnarskrá væri aðalgrundvöllur allra framfara og allra laga.
Hið gamla spakmæli „Bóndi er bústólpi“, sem Hannes Hafstein
vitnaði til, hefði þá fyrst fengið sína sönnu og réttu þýðingu, þegar
bóndinn gæti starfað að búi sínu og aukið blómgun þess í skjóli
góðrar stj órnarskrár og góðra laga.
Tekjuhalla landssjóðs sagði Benedikt, að væri þannig varið, að á
síðasta þingi hefðu hinir konungkjörnu sagt í einum hóp, að þeir
sæju enga ástæðu til að auka tekjur landssjóðs. En það væri einmitt
stjórnarskráin, sem héldi hinum konungkjörnu uppi. „Það er þá
stjórnarskráin, sem veldur hinum bágborna fjárhag landssjóðs“,
sagði Benedikt. Væri spurningin tekin dýpra, taldi hann fátækt lands-
ins mest komna af því, að frumframleiðsla þess kæmi ekki því sjálfu
til góða. Þessu þyrfti að kippa í lag, en hér væri stj órnarskráin til
fyrirstöðu, því að hún héldi uppi stjórn, sem ekkert þekkti og ekkert
hugsaði um hag landsins. Frumframleiðsla landsins ætti að koma
því til góða, en það yrði því aðeins að innlend verzlun og innlendar
handiðnir yrðu studdar sem mest að verða mætti.
Benedikt neitaði alveg þeirri staðhæfingu Hannesar Hafsteins, að
stjórnarskrárfrumvörp Alþingis mundu innleiða lýðveldi með grímu.
„Hyggur fulltrúinn (Hannes Hafstein) að vér ætlum með Lokaráð-
um að fiska þjóðveldið með stjórnarskrárfrumvörpunum?“ spurði
Benedikt. Hann sagði, að stj órnarskrárfrumvörpin tryggðu þing-
bundna stjórn. Þau gengju ekkert lengra en aðrar stjórnarskrár, sem
tryggðu hið sama, og í stj órnarskrárfrumvörpum Alþingis væru kon-
unginum geymd forréttindi sín eins og vanalegt væri, þar sem væri