Þjóðmál - 01.06.2009, Síða 49

Þjóðmál SUmAR 2009 47
berlínarmúrinn, sem kommúnistastjórn Austur-Þýskalands hlóð fyrirvaralaust
í ágúst 1961, var eitt eftirminnilegasta tákn
kalda stríðsins, sem háð var milli komm-
únistaríkjanna í austri og vestrænna lýð-
ræðisþjóða árin 1948–1989 . Flesta aðra
múra höfðu menningarþjóðir reist í því skyni
að halda villimönnum úti, til
dæmis múr rómverska keis arans
Hadríanusar í norður-Eng-
landi og Kínamúrinn mikla .
En berlínarmúrinn hlóðu villi-
menn, sem náð höfðu yfir-
ráðum yfir menningarþjóð, í
því skyni að halda henni inni .
Komm únistastjórn Austur-
Þýska lands taldi sig þurfa að
stöðva hinn stríða flótta manna -
straum frá austurhluta ber-
lín ar, sem hún réð, til Vestur-
berlínar, sem var hluti Þýska
sambandslýðveldisins . Múrinn sýndi í senn
fylgis leysi stjórnarinnar, sem sat í skjóli
rússneskra skriðdreka, og einbeittan vilja
hennar til að kúga þegna sína: Með illu
eða góðu skyldi neyða kommúnisma upp á
þá .1 Verðirnir við múrinn fengu verðlaun
fyrir hvern þann, sem þeir skutu á flótta .
Samkvæmt opinberum tölum féllu 98
manns í flóttatilraunum við múrinn í þau
28 ár, sem hann stóð, þótt sumir haldi því
fram, að mannfallið hafi verið enn meira .
Austan megin múrsins hélt leynilögreglan,
Stasi, heilli þjóð í greipum
sér, fylgdist með öllum
og hlífði engum . Sættu
margir Austur-Þjóðverjum
pyndingum í kjöllurum
hennar . Vestan megin
múrsins nutu borgararnir
almennra mannréttinda, þótt
mannlífið væri þar vitaskuld
ófullkomið eins og mennirnir
sjálfir . Íslendingar voru svo
gæfusamir þá sem nú ólíkt
þegnum Austur-Þýskalands
að hafa ekki aðeins frelsi til að
hugsa, heldur líka til að segja skoðun sína
óttalaust . Hér skulum við rifja upp, hvernig
1 Fræðast má um ógnarstjórn kommúnista í ýmsum lönd um
í Stéphane Courtois (ritstj .): Le livre noir du communisme
(París 1997), sem væntanleg er í ísl . þýð . nú í haust .
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
tveir menn við múrinn
lítil saga um ólík sjónarmið