Þjóðmál - 01.06.2009, Qupperneq 80

78 Þjóðmál SUmAR 2009
Hvað á að gera þegar maður snýr að lokum aftur heim að nálgast fertugt,
staurblankur, atvinnulaus og fráskilinn, án
þess að hafa fengið nokkuð sem heitið getur
gefið út og manns nánustu ýmist elliærir eða
dauðir? Maður byrjar að skrifa . Og smám
saman finnur maður aftur sjálfan sig og fer
að yrkja ljóð og mála myndir í tungumálið
af þessum gömlu íslensku innflytjendum,
frændum og frænkum, sem mann fram af
manni geymdu heimalandið í hjartastað, þótt
örlögin hefðu sent þau forsendingu í þetta
framandlega pláss á sléttunni í miðpunkti
Ameríku þar sem er jafnlangt en svo óralangt
til beggja stranda .
Svona byrjaði rithöfundarferill bills Holm
sem var mestur rithöfundur íslenskur á enska
tungu um okkar daga . bill var ljóð skáld ið
sem skrifaði svo magnaðan prósa að hann
vakti hina dauðu til lífsins . Mannlífslýs ingar
dregnar fáum sterkum dráttum vekja til
lífsins persónur sem gætu borið uppi nýjar
Íslendingasögur . Sagan af konunni sem ól
önn fyrir öllum hinum í þorpinu, hjúkraði
hinum sjúku, annaðist hina öldruðu í
einsemd þeirra og fóstraði ungviðið, sagan
sú er af þessu taginu . Þegar hún svo féll frá
eftir fórnfúst starf og langa ævi kom á daginn
að þessi kona las heimsbókmenntir á fjórum
eða fimm tungumálum og spilaði músík sem
var ættuð úr konsertsölum heimsborganna
og hafði aldrei heyrst í endalausri flatneskju
lággróðursins á gresjunni .
Eða sagan af smiðnum sem allt lék í hönd-
un um á og stóð fyrir öllum mann virkjum í
þorpinu og nærliggjandi byggð ar lögum en
hvarf alltaf sporlaust þrjá mán uði á hverjum
vetri og enginn vissi hvert hann fór . En þegar
hann birtist aftur á braut arpallinum, nýstiginn
út úr lestinni þá hafði hann í eftirdragi
níðþunga kistu fulla af heimsbókmenntum
sem héldu honum gangandi við smíðarnar
þangað til hann lét sig hverfa á ný . Það var
svo best varðveitta leyndarmálið í plássinu og
varð ekki uppljóstrað fyrr en bæði voru horfin
á vit forfeðranna að þau tvö höfðu löngum
skipst á bréfum sem voru bókmenntir út af
fyrir sig . En ef leiðir þeirra lágu saman á götu
lyfti hann hattinum kurteislega og hún gaf
honum kannski auga á laun . Annað og meira
var það nú ekki hversdagslega .
Skáldskapur bills, ljóð, smásögur, skáld-
sögur, esseyjur, ádrepur, gagnrýni, hug vekj-
ur – allt bar þetta höfundareinkenni hans .
Hann var harður á ytra borði en fun heitur
hið innra . Sumsé eldur og ís . Það gátu
brotist út meiriháttar eldgos og háskalegar
jarðhræringar . Inn á milli lúrði eldfjallið og
þóttist vera hættulaust . Og þá greri allt upp
í idylliskri rómantík . Kannski áttuðum við
okkur aldrei á því til fulls hvað tónlistin var
djúpur undirtónn í lífi hans og list . Hvar
sem hann fór voru gömlu meistararnir alltaf
við höndina . bach var honum sálufélagi .
Kannski var hann líka undirtónninn í
þessum skáldlega prósa .
jón baldvin og bryndís
bill Holm kvaddur