Þjóðmál - 01.03.2013, Qupperneq 24
Þjóðmál voR 2013 23
frekar á matarástina en náungakærleikann í
viðskiptum ókunnugs fólks á frjálsum mark-
aði . Kapítalisminn spyr ekki, hvernig bak ar -
inn sé á litinn, heldur hvernig brauðið sé á
bragðið . Þess vegna hefur kapítalisminn oft
reynst skjól þeirra minnihlutahópa, sem ríkið
ógnar, til dæmis Gyðinga á miðöldum .
Hafa frjálshyggjumenn samt ekki tak-
mark aðan áhuga á lítilmagnanum? Dást
þeir ekki frekar að hæfileikamönnum,
hetjum, braut ryðjendum? Hið fyrra er
vafa samt, en hið síðara má til sanns vegar
færa (Rand, 2012) . En hér er aðalatriðið,
að lítilmagninn er bersýni lega best settur
í frjálsu hagkerfi . Ég hef þegar vikið að
mælingu James Gwartneys og félaga hans
(2012) á atvinnufrelsi . Í þeirri rannsókn sést
mjög sterkt samband á milli atvinnu frelsis
og góðra lífskjara . Þegar hagkerfum heims
er skipt í fjóra hluta eftir atvinnufrelsi, eru
meðaltekjur á mann langhæstar í frjálsasta
fjórðungnum . Sjálfur er ég ekki í neinum vafa
um, að þetta sé orsakasamband . Jafnframt
kemur í ljós, að tiltöluleg kjör fátæks fólks
eru skást í frjálsustu hagkerfunum, þótt að
öðru leyti sé ekki greinanlegt neitt samband
á milli atvinnufrelsis og tekjudreifingar . En
töluleg kjör fátæks fólks, eins og þau mælast
í krónum, pundum, evrum eða dölum,
eru langskást í frjálsustu hagkerfunum .
Kapítalisminn er nú sem fyrr mikilvirkasta
tækið, sem fundist hefur til að koma fátæku
fólki í bjargálnir . Þannig útrýmir hann
margvíslegu böli, sem stafar af fátækt, til
dæmis hungri, þorsta, barnadauða, hörgul-
sjúkdómum, drepsóttum, ólæsi, skammlífi .
Hagvöxturinn færir okkur ekki nauðsynlega
hamingju, en hans vegna verður óhamingjan
bærilegri .
Ágirnd er ein af dauðasyndunum, en það
4 . línurit . Þegar borin eru saman lífskjör árið 2010 í fjórum norrænum ríkjum og þeim ríkjum BNA
og fylkjum Kanada, sem helst líkjast hinum norrænu (en olíuríkjum sleppt), kemur í ljós, að lífskjör eru
talsvert betri vestan hafs en austan . Heimildir: Hagstofa Kanada, CIA World Factbook, Avery (2011) .