Þjóðmál - 01.03.2013, Qupperneq 80

Þjóðmál voR 2013 79
Á móti þessum samkeppnistækjum stóð að
bankarnir höfðu ekki fjármagnað sig með
föstum vöxtum með þeim lánstíma, sem í
boði voru á fasteignalánum þeirra .
Þar sem lán Íbúðalánasjóðs voru án
upp greiðslugjalds var hagur að því fyrir
lán þega sjóðsins að greiða upp lán hjá
sjóðnum og endurfjármagna eldri lán og
önnur óhagkvæm lán með nýjum lánum
frá Íbúðalánasjóði . Á síðari hluta árs 2004
námu uppgreiðslur að frádregnum nýjum
lánum hjá Íbúðalánasjóði 68,8 milljörðum
(Íbúðalánasjóður, 2004, 2005a) . Ný íbúða-
lán banka og sparisjóða námu á sama tíma
140 milljörðum króna .
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar (Íbúða-
l ánasjóður, 2005b) um uppgreiðslur hjá
Íbúða lánasjóði segir:
Forsvarsmenn sjóðsins hafa jafnframt bent
á að uppgreiðslur í húsbréfadeildinni hafa
numið rúmum 148 milljörðum króna frá 1 .
júlí 2004 til 31 . október 2005 (bls . 26) .
Strax þegar innlánsstofnanir, bankar og
sparisjóðir, hófu þessa samkeppni var alveg
ljóst að stofnanirnar höfðu ekki möguleika
á að fjármagna hin nýju útlán á viðunandi
kjörum fyrir sig . Nægir þar að vísa til bréfs
Íbúðalánasjóðs til Fjármálaeftirlitsins á ár-
inu 2005 (Íbúðalánasjóður, 2005b):
Ábendingar FME, Seðlabankans og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins bentu meðal annars til
þess að sumar fjár málastofnanir hefðu leiðst
út í lánveitingar íbúðalána í samkeppnis-
kapp hlaupi og ekki gætt að því hvernig þær
hygðust endurfjármagna lánin .
Með þessum uppgreiðslum stóð Íbúða-
lánasjóður frammi fyrir áður óþekktum
vanda . Með því að sjóðurinn gat ekki
innkallað og greitt upp útistandandi
húsnæðisbréf sat hann uppi með ofgnótt
fjár, sem hann gat ekki lánað út með
sambærilegum kjörum og hann hafði á
eigin lántökum .
Kostirnir, sem Íbúðalánasjóður stóð
frammi fyrir, umfram heimildir til upp-
greiðslna á eigin lántökum og kaupum á
eigin bréfum á markaði, voru líklega eftir-
farandi:
Að binda laust fé á reikningi hjá •
Seðlabanka Íslands, sem er banki fyrir
fjármála stofnanir . Með því móti hefði
gnótt lausafjárstöðu Íbúðalánasjóðs
dregið úr innlendum þenslu áhrifum
og var slíkt í samræmi við aðhaldssama
pen ingamálastefnu þess tíma .
6. gr. laga um Seðlabanka Íslands nr. •
36/2001: Seðlabanki Íslands tekur við
innlánum frá inn láns stofnunum en til
þeirra teljast viðskiptabankar, sparisjóðir,
útibú erlendra innláns stofnana og aðrar
stofnanir og félög sem heimilt er lögum
samkvæmt að taka við innlánum frá
almenningi til geymslu og ávöxtunar.
Honum er einnig heimilt að taka við
innlánum frá öðrum lánastofnunum og
fyrirtækjum í verðbréfa þjónustu.
Eftir því sem næst verður komist fóru •
aldrei fram raunverulegar samninga-
við ræður á milli Seðlabanka og Íbúða-
lánasjóðs um ávöxtun og varðveislu á
upp greiðslufé Íbúðalánasjóðs .
Að lána fjármálastofnunum laust fé til •
álíka lánstíma og eigin lántökur og á
svipuðum kjör um .
Að leggja laust fé í markaðsverðbréf og •
verð bréfasjóði á vegum annarra fjár-
mála stofnana .
Að kaupa erlend ríkisverðbréf, en •
með því hefði Íbúðalánasjóður tekist
á hendur gengis áhættu, þó á þeim
tíma, sem gengi krónunnar var mjög
hátt . Meðaltal gengisvísitölu á síðari
hluta árs 2004 var 111,34 en á fyrri
hluta árs 2005 var meðaltalið 103,18