Þjóðmál - 01.03.2013, Qupperneq 95

94 Þjóðmál voR 2013
rásar innar . Eftir stuttan sögulegan bak-
grunn fjallar fyrsti kaflinn um fyrstu samn-
ingaviðræð urnar sem lutu að samningnum
sem jafnan er nefndur Icesave-I og var
annar samninganna sem Svavar Gestsson
sendi herra var í for svari fyrir . Stutt ævi-
ágrip helstu leikenda á þessu sviði setur
atburðarásina í ákveðið samhengi, að
svo miklu leyti sem finna má sam hengi í
þessari undarlegu atburðarás . Höf undur
lýsir þeim efasemdum sem uppi voru
um skipun Svavars Gestssonar til þess að
leiða samninga viðræðurnar en þær voru
hvort tveggja, pólitískar og faglegar . Því
er hins vegar einnig ágætlega lýst hversu
litla stjórn íslensk stjórnvöld virtust hafa
á atburðarásinni . Rifjuð eru upp ummæli
Steingríms J . Sigfússonar um tengsl milli
Icesave-málsins annars vegar og áætlunar
Alþjóða gjaldeyrissjóðsins og samninga-
viðræðna við norræna seðlabanka og
annarra um gjaldeyrislán til Íslendinga
hins vegar . Því má velta því fyrir sér hvort
nokkru máli hafi skipt hver það var sem
leiddi samn inga við ræðurnar á þessu stigi .
Íslensk stjórn völd sýndu enga tilburði til
þess að verja stöðu sína, ekki bara í Icesave-
málinu sem slíku, heldur einnig gagnvart
þeim erlendu aðilum sem horft var til um
aðstoð . Fyrstu samninganefndinni var falið
að ljúka málinu með samningum en ekki að
verjast kröfum . Þannig er því lýst í bókinni
að Svavar hafi stungið undan lögfræðiáliti
lögmanns stofunnar Mishcon de Reya sem
gaf sterklega í skyn að engin lagaleg skylda
hvíldi á íslenska ríkinu að veita ríkisábyrgð
vegna Icesave-reikninganna . Staðið hafi
til að leggja fram þessa álitsgerð á fundi
Össurar Skarphéðinssonar utanríkisráð-
herra og David Miliband í mars 2009 .
Þetta er með ólíkindum ef satt er og í hæsta
máta undarlegt að Svavar hafi ekki séð
ástæðu til að gera grein fyrir þessum þætti .
Í öllu falli virðist ljóst að lagalegar skyldur
Íslendinga voru ekki sérstaklega til umræðu
í fyrstu samningaviðræðunum . Það veitir
ekki sterka samningsstöðu að telja sig þurfa
að semja . En hvers vegna héldu íslensk
stjórnvöld og samninganefndin því svo
stíft fram að samningar yrðu að nást? Í ljósi
ábendinga íslenskra og erlendra fræðimanna
og álitsgerðar breskra lögmanna strax
snemma á árinu 2009 gátu menn ekki verið
í góðri trú um að samningaleiðin væri eina
mögulega leið Íslendinga .
Ágætisumfjöllun er í bókinni um breyt-
ingar í stjórnarráðinu eftir að minnihluta-
stjórn Jóhönnu og Steingríms, undir
vernd ar væng Sigmundar Davíðs Gunn-
laugs sonar, formanns Framsóknarflokksins,
tók við í febrúar 2009 . Allt fram til ársins
2012 fóru fram alls kyns skipulagsbreyting-
ar sem ekki aðeins miðuðu að því fækka
ráðuneytum heldur hinu einnig að færa
mikilvægasta málaflokkinn, efnahagsmálin,
frá for sætisráðuneyti til viðskiptaráðuneytis,
nú fjár mála- og efnahagsráðuneytis . Með
þessum breytingum varð forsætisráðherra
nánast verkefnalaus . Það kom sér vel fyrir
Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra
sem þurfti ekki að kljást við Icesave-málið
með sama hætti og ella . Til svara fyrir „gang
viðræðna“ voru einatt Svavar sjálfur eða
Steingrímur . Sjálfur forsætisráðherrann var
afsakaður .
Sérstakur kafli í bókinni er tileinkaður
undirritun Icesave-I, tímabili sem spannar
frá 1 . júní til 30 . júní 2009 . Framgöngu
Steingríms fjármálaráðherra á þessu tíma-
bili verður ekki lýst öðruvísi en sem yfir-
gengilegri . Annaðhvort algerlega óupp lýstur
um stöðu málsins eða gegn betri vitund hafði
Steingrímur neitað því aðspurð ur að til stæði
að skrifa undir nokkurt samkomulag á þeim
tímapunkti . Daginn eftir var þingmönnum
tjáð að til stæði að skrifa undir á næstu
dögum sem varð svo rauninni daginn eftir .
Kom jafnvel íslenskum embættismönnum