RM: Ritlist og myndlist - 01.12.1947, Page 56

RM
EJLER BILLE
reynslu, sem þær liöfðu fengið,
hefðbundnar venjur, sem gengu
frá manni til manns, kynslóð til
kynslóðar. Göllum og ófullkomnun
var lialdið í horfinu og það kerfis-
bundið“. Og hann bætir við: „Það
eru til þjóðflokkar, sem ummynda
næstum alveg mannslíkamann og
gefa honum svip næsta tilviljunar-
kennds óskapnaðar“.
I sambandi við heimsókn í
„Museum fiir Yalkerkunde“ í Ber-
lín tekur hann sérstaklega dæmi
af list Papíanna í Nýja-lrlandi,
sem liann segir að sé óviðjafnan-
lega fáránlegt dæmi um hefðvillu.
„Jafnvel liin látlausari, einfald-
ari form eru nógu óviðfelldin
vegna lögunar sinnar og þess að
þau eru skræpótt í lit, svört, hvít
og eldrauð. En þar við hætist, að
þjóðflokkur þessi hefur einstaka
tilhneigingu til þess að umlvkja
myndir sínar marglitum, fjöl-
skrúðugum pílárum, sem beina
huganum að hinum löngu og mjóu
fótmn krabbanna, klóm þeirra og
þreifiöngum“. Það er augljóst, að
Julius Lange hefur ekki liaft auga
fyrir hinni skrautlegu fágun í list
náttúrufólksins. Það Iilýtur að hafa
verið fjarri honum, engu síður en
samtíð hans, að 6kilja, að það er
til list, sem ekki er hægt að dæma
eftir skilningi natúralismans, og
jafnvel þótt hún sé á allt öðru
þrepi í tröppu þjóðfélags- og
tækniþróunar mannkynsins, er
ekki þar með víst, að hún sé á lágu
stigi. Menn voru án efa lialdnir
yfirlæti vegna hugmyndar sinnar
um æðri þróun.
Lange segir: „Hin evrópska list
hefur fyrir löngu verið samræmd
í eina heild, en af lienni stafa
listir annarra þjóðflokka, sem létt-
ir skuggar, og liún hefur fyrir
löngu yfirstigið alla þá list, sem
á uppruna sinn í öðrum heims-
álfum.
Við getum, eins og ofan úr trjá-
toppi, liorft niður á allt það, sem
aðrir lilutar mannkynsins hafa
gert af mannamyndum, sem það
væri víðáttumikið en lágvaxið
kjarr“.
Það er gaman að hera þessi orð
listfræðingsins Juliusar Lange sam-
an við ummæli norska málarans
Gerliards Muntlie, sem urðu til
næstum á sama tíma, í bók lians
„Minder og Meninger“. Auk þess
sem hann var talsverður lands-
lagsmálari, er hann kunnur fyrir
hinn skrautlega vefnað sinn, sem
veitti nýju lífi inn í norskan list-
iðnað. Hið síðarnefnda hefur gef-
ið lionum skilyrði til þess að átta
sig á ýmsu, sem var fátítt að menn
skildu á lians tíma. Hann skrifar:
„Allir listfræðingar (ég veit enga
undantekningu) álíta, að fornöldin
hafi viljað vera natúralistísk í list
sinni. I öll þessi þúsund ár láta
þeir fornöldina strita að þessu
marki. Þeir færa inn sem hreinan
vinning sérlivert framfararskref í
áttina að natúralisma. Þá furðar
54